Trong những năm tháng chơi bóng ở châu Âu, Jaap Stam nổi bật về sự mạnh mẽ, cứng rắn. Và đó cũng là tính cách của anh khi bước ra ngoài thế giới bóng đá.
Cơ bắp cuồn cuộn, vẻ mặt hung dữ, quyết tâm như chiến binh. Có thể nói, Stam là hiện thân của một trung vệ hoàn hảo. Chỉ cần nhìn vào mắt của “gã khổng lồ” người Hà Lan, các đối thủ sẽ cảm thấy e dè, run sợ.
“Jaap Stam, gã khổng lồ người Hà Lan
Hãy vượt qua anh ấy nếu bạn có thể
Hãy thử dùng tiểu xảo, anh ấy sẽ khiến bạn trông như một gã hề
Jaap Jaap Jaap Stam”.
Đó là điệp khúc mà người hâm mộ Manchester United dành tặng cho trung vệ người Kampen. Stam là biểu tượng thực sự của đội chủ sân Old Trafford. Và hơn thế nữa, anh để lại dấu ấn ở mọi nơi mà mình đặt chân đến.
Sai lầm của Alex Ferguson
Jakob Stam (biệt danh là Jaap Stam) sinh ra ở Hà Lan vào ngày 17/7/1972, là con trai của một thợ mộc trong gia đình có 3 anh chị em. Từ thời thơ ấu, anh là fan hâm mộ của Ajax Amsterdam. Niềm đam mê bóng đá thôi thúc anh gia nhập đội bóng địa phương DOS Kempen. Stam được đánh giá là có kỹ thuật và nền tảng thể lực tuyệt vời. Song điều đó không giúp con đường trở thành một ngôi sao của anh bớt chông gai hơn.
Năm 20 tuổi, Stam nhận được cuộc gọi từ Zwolle, đội bóng chơi ở Eerste Divisie (hạng hai trong hệ thống giải VĐQG Hà Lan). Trong mùa giải 1992/93, anh được ra sân đến 32 trận, thể hiện sự trưởng thành vượt bậc và đón nhận vô vàn lời khen ngợi. Tuy nhiên, tính cách ngổ ngáo khiến sự nghiệp của anh bị ảnh hưởng rất nhiều. Stam rời Zwolle chỉ sau một năm gắn bó, lang bạt sang Cambuur rồi Willem II. Tháng 1/1996, anh được PSV Eindhoven để mắt, đưa về sân Philips Stadion. Sự mạnh mẽ nơi hàng phòng ngự của cựu trung vệ Zwolle giúp ích rất nhiều cho đội quân do HLV Dick Advocaat dẫn dắt. Chỉ trong hơn một năm, Stam cùng PSV Eindhoven chinh phục thành công KNVB Cup, Eredivisie và Dutch Super Cup.
Theo thời gian, Stam ngày càng tiến bộ. Màn trình diễn của “gã khổng lồ” thu hút sự chú ý của HLV Alex Ferguson tại Manchester United. Mùa hè năm 1998, ông quyết định bỏ ra 17 triệu euro để có được Stam trong đội hình của mình, con số kỷ lục dành cho một cầu thủ người Hà Lan vào thời điểm ấy. Không phụ lại sự kỳ vọng, anh giúp “Quỷ đỏ” giành cú ăn ba lịch sử ngay trong mùa giải đầu tiên, bao gồm Champions League, Premier League và FA Cup. Bên cạnh đó, họ lập kỷ lục 45 trận bất bại liên tiếp từ ngày 24/12/1998 đến ngày 3/10/1999. Chuỗi ngày thăng hoa của đội chủ sân Old Trafford được nối dài bằng chiến thắng trước Palmeiras trong trận tranh Intercontinental Cup và bảo vệ thành công danh hiệu Premier League.
Stam gắn bó với Manchester United trong 3 mùa giải. Ở mùa giải cuối cùng, anh có thêm một chiếc cúp Premier League trong bộ sưu tập dù phải nghỉ thi đấu thường xuyên vì chấn thương. Người hâm mộ chờ đợi Stam hoàn toàn khỏe mạnh và trở lại với phong độ cao nhất. Song mối quan hệ giữa hai bên xấu đi khi anh mắc lỗi không thể tha thứ: công khai chỉ trích HLV Ferguson và các đồng đội trong cuốn tự truyện của mình.
Quá tức giận, ngài Alex yêu cầu Stam rời khỏi Old Trafford ngay trong mùa hè năm 2001. Quyết định này khiến chiến lược gia người Scotland luôn cảm thấy day dứt. Ông từng thừa nhận trước truyền thông: “Có một sai lầm mà tôi không bao giờ tha thứ cho bản thân đó là để Stam ra đi. Lẽ ra tôi không nên bán cậu ấy”.
Stam và hành trình trên đất Italia
Tận dụng tình hình nội bộ lục đục của Manchester United, Lazio ngay lập tức nhảy vào để có được Stam. Chủ tịch Sergio Cragnotti chuyển 25,75 triệu euro đến Old Trafford và đảm bảo số lần ra sân cho trung vệ người Hà Lan. Trong mùa giải đầu tiên, Stam chỉ chơi 18 trận tại Serie A và 5 trận tại Champions League do một số vấn đề về thể lực. Sang mùa giải 2002/03, anh trở thành trụ cột của đội bóng do HLV Roberto Mancini dẫn dắt sau sự ra đi của Alessandro Nesta. Tuy nhiên, hình ảnh của anh trong mắt các laziali trở nên xấu đi khi anh tiết lộ tình hình tiêu cực ở Lazio trên website của Liên đoàn bóng đá châu Âu (UEFA):
“Họ đề nghị trả cho tôi 4 tháng lương còn lại của mùa giải này bằng cổ phiếu của công ty. Nếu không, toàn đội phải chấp nhận giảm 45% tiền lương ở mùa giải 2003/04. Số tiền còn lại được đổi sang khoản tín dụng và được trả trong 5 năm tiếp theo. Đề xuất này thật vô lý. Tôi hiểu đội bóng đang gặp khó khăn, nhưng tôi không thể dùng cổ phiếu để đi siêu thị và mua sắm cho gia đình. Tôi không chấp nhận lời đề nghị hiện tại của Lazio, cũng không chắc rằng mình còn ở lại đây hay không. Hợp đồng của tôi còn thời hạn 2 năm và tôi muốn tiếp tục gắn bó với đội bóng. Nhiều điều có thể thay đổi trong mùa hè. Vậy nên, hãy chờ xem chuyện gì sẽ xảy ra”.
Stam ở lại Lazio thêm một năm, được nâng cao chiếc cúp Coppa Italia trên bầu trởi Delle Alpi sau khi đánh bại Juventus. Trong mùa giải cuối cùng ấy, anh thực sự là thủ lĩnh của “biệt đội đại bàng”. Nhưng do vấn đề tài chính, trung vệ 32 tuổi buộc phải chia tay đội bóng thủ đô.
Đặt mua áo đấu của AC Milan qua các mùa giải tại đây
Stam đến AC Milan. Bản hợp đồng được công bố vào ngày 17/5/2004, thời điểm Rossoneri vừa giành được Scudetto thứ 17 trong lịch sử. Sau này, anh tiết lộ lý do lựa chọn AC Milan làm bến đỗ mới trên tờ La Gazzetta dello Sport: “Juventus và Inter Milan muốn có tôi. Nhưng tôi muốn gia nhập AC Milan, không cần suy nghĩ nhiều về điều đó. Thời niên thiếu, tôi từng chứng kiến những thần tượng như Marco van Basten, Ruud Gullit và Frank Rijkaard khoác áo sọc đỏ đen. Vậy nên, tôi không thể từ chối cơ hội này. Hơn nữa, khi nhìn sang bên phải, tôi thấy Ricardo Kaka, Filippo Inzaghi, Alessandro Nesta; còn bên trái là Hernan Crespo, Cafu, Paolo Maldini và Gennaro Gattuso. Điều quan trọng nhất, Carlo Ancelotti là số một”.
Tại San Siro, Stam gặp lại những người đồng đội cũ của mình ở Lazio là Nesta và Giuseppe Pancaro. Có thời điểm bộ ba này sát cánh cùng đội trưởng Paolo Maldini tạo nên hàng phòng ngự của Rossoneri. Như số phận sắp đặt, ngày 21/8/2004, Stam gặp lại Lazio trong trận ra mắt AC Milan của mình, cũng là trận tranh Supercoppa Italiana. Với đẳng cấp vượt trội, Rossoneri dễ dàng đánh bại “biệt đội đại bàng” 3-0 và giành chức vô địch. Song Stam không thể ngờ rằng đây là danh hiệu duy nhất mà anh có được cùng với đội bóng áo sọc đỏ đen. Khi nghĩ về quãng thời gian anh gắn bó với AC Milan, nhiều milanisti sẽ nhớ đến trận chung kết Champions League thảm họa tại Istanbul nơi Rossoneri bị Liverpool lội ngược dòng dù đã dẫn trước đến 3-0.
Stam hồi tưởng: “Một cơn ác mộng. Năm 1999, tôi giành được cú ăn ba với Manchester United. Nhưng sau này, không nhiều người nhớ đến chiến tích ấy. Họ thường hỏi tôi về điều gì đã xảy ra trong hiệp một của trận đấu với Liverpool. Nhiều câu chuyện được kể lại trong nhiều năm, tất cả đều sai sự thật. Trong giờ nghỉ, Ancelotti căn dặn chúng tôi rằng hãy đề cao cảnh giá. Nhưng chúng tôi để thủng lưới 3 bàn sau 6 phút và không bao giờ gượng dậy được nữa”.
Buổi hoàng hôn trong sự nghiệp của Stam
Tháng 1/2006, Stam hoàn thành giấc mơ từ thời thơ ấu, đó là được khoác áo Ajax Amsterdam. Tại thủ đô Hà Lan, anh giành được 2 Dutch Super Cup và 1 KNVB Cup trước khi nghỉ thi đấu vì vấn đề thể lực rồi tuyên bố “treo giày”.
Giống như nhiều đồng nghiệp, Stam tiếp tục làm việc trong thế giới bóng đá. Anh trở thành trợ lý rồi HLV tạm quyền của Zwolle và sau đó dẫn dắt đội trẻ Ajax Amsterdam. Năm 2016, cơ hội trở thành HLV trưởng của một CLB đến với cựu trung vệ Manchester United. Reading ngỏ lời và “gã khổng lồ” người Hà Lan gật đầu đồng ý. Stam ở lại Anh 2 năm, rồi trở về quê nhà làm việc tại Zwolle và Feyenoord. Năm 2020, anh chuyển sang dẫn dắt Cincinnati, đội bóng chơi ở giải nhà nghề Mỹ (MLS). Đây cũng là bến đỗ mới nhất của Stam. Kể từ thời điểm rời đội bóng này vào tháng 9/2021, anh quyết định nghỉ ngơi và chờ đợi cơ hội tiếp theo.
Nhìn lại sự nghiệp cầu thủ, Stam có những bức ảnh khó quên, thể hiện hoàn hảo khí chất của một người đàn ông mạnh mẽ. Ngày 11/6/2000, trong trận ra quân của tuyển Hà Lan tại kỳ EURO tổ chức trên sân nhà, anh và Jan Koller bên phía CH Czech có nhiều tình huống tranh chấp như 2 võ sĩ. Về sau, người hâm mộ còn chứng kiến Stam lao vào bóp cổ Pietro Parente khi Lazio làm khách của Ancona, hay những màn đấu khẩu của anh với Zlatan Ibrahimovic, Ivan Zamorano, Jesper Gronkjaer trong giai đoạn khoác áo AC Mian và Manchester United.
Lịch sử bóng đá không thể xóa nhòa những hình ảnh ấy. Stam đơn giản là chiến binh không bao giờ biết sợ hãi, là người viết nên những gạch đầu dòng mô tả về một trung vệ hoàn hảo.
(Lược dịch từ bài “Muscoli, trofei e diverbi: Jaap Stam, il difensore ‘perfetto’ che disse no a Inter e Juve” trên tờ Goal).
