Một câu chuyện giàu cảm xúc, một trong những chiến công tuyệt vời nhất lịch sử Serie A: Hellas Verona và Scudetto 1984/85.
Mùa hè năm 1984, các tifosi cố gắng vượt qua nỗi đau vì không được tham dự ngày hội bóng đá châu Âu tại Pháp. Azzurri của Enzo Bearzot đang là nhà đương kim vô địch World Cup, nhưng lại thi đấu đầy thất vọng ở vòng loại EURO. Họ xếp áp chót trên bảng xếp hạng, sau Romania, Thụy Điển, Tiệp Khắc và chỉ hơn Cyprus. Do đó, trong lúc chờ đợi mùa giải mới bắt đầu khởi tranh, người Italia đành phải nhìn tuyển Pháp của Michel Platini bước lên bục vinh quang ở châu lục qua màn ảnh nhỏ.
Mùa hè đáng nhớ ở Serie A
Song song với việc theo dõi ngày hội bóng đá tại Pháp, ban lãnh đạo các CLB còn tích cực tìm kiếm tân binh để gia tăng sức mạnh đội hình, đồng thời củng cố tham vọng của mình. Serie A là giải đấu hấp dẫn nhất thế giới vào thời điểm ấy. Nhiều cầu thủ mơ ước một ngày được chuyển đến chơi bóng ở đất nước ven bờ Địa Trung Hải. Cơn địa chấn đầu tiên xuất hiện ở Napoli. Sau cuộc đàm phán kéo dài, đội chủ sân San Paolo bỏ ra số tiền kỷ lục 13 tỷ lire để đưa Diego Armando Maradona về miền nam Italia. Ngôi sao người Argentina ra mắt Napoli vào ngày 5/7/1984, được chào đón như một vị vua. Hơn 70.000 người hâm mộ có mặt ở “chảo lửa” San Paolo để chứng kiến màn ra mắt của “Cậu bé vàng”.
Tiếp bước Maradona, một cầu thủ người Argentina khác là Daniel Bertoni cũng cập bến Napoli từ Fiorentina. Tại miền bắc Italia, Chủ tịch Ernesto Pellegrini chuyển 8 tỷ lire đến Bayern Munich để đưa tiền đạo xuất sắc nhất thế giới Kar-Heinz Rummenigge về Inter Milan. Một thời gian sau, các interisti tiếp tục chào đón Liam Brady. Tiền đạo người Cộng hòa Ireland gia nhập Nerazzurri từ Sampdoria với giá 3,5 tỷ lire. Ở một nơi khác thuộc vùng Lombardia, Atalanta tổ chức họp báo ra mắt Glenn-Peter Stromberg, tiền vệ điển trai đến từ Thụy Điển. Como cũng không chịu thua kém khi ký hợp đồng với tiền đạo Dan Corneliusson.
Phần lớn các đội bóng Italia đều tìm cách đưa hàng loạt cầu thủ nước ngoài đến Italia. Leo Junior, biểu tượng ở Flamengo, cập bến Torino với giá 2,9 tỷ lire. Fiorentina chi 5,3 tỷ lire để có được sự phục vụ của “Bác sĩ” Socrates từ Corinthians. Juventus thay thế bộ đôi Claudio Gentile và Domenico Penzo bằng Luciano Favero và Massimo Briaschi. Ngoài ra, “Lão phu nhân” còn chiêu mộ trung vệ trẻ Stefano Pioli từ Parma. Sampdoria cũng tỏ ra sốt sắng không kém khi đưa tiền vệ Graeme Souness rời khỏi Liverpool và chào đón tiền đạo trẻ tài năng Gianluca Vialli từ Cremonese. AC Milan, đội bóng vừa giành quyền thăng hạng, tìm đến Anh để thuyết phục Manchester United nhượng lại Raymond Wilkins. Vài tuần sau đó, Rossoneri tiếp tục sở hữu Mark Hateley, chuyên gia đánh đầu của Portsmouth.
Trong bối cảnh cả Serie A rục rịch chiêu mộ tân binh chất lượng, ban lãnh đạo Hellas Verona lại tỏ ra bình lặng. Đội bóng quê hương nàng Giulietta vẫn có những tân binh, song không nhận được quá nhiều sự chú ý. Hans-Peter Briegel, cầu thủ của tuyển Đức, bị các tifosi ngó lơ bởi anh thường làm nhiệm vụ phòng ngự. Trước sức ép từ dư luận, Hellas Verona bỏ ra 2,5 tỷ lire để mang về Preben Larsen-Elkjaer từ Lokeren. Tuy nhiên, nỗ lực ấy không thấm vào đâu. Bóng đá Đan Mạch không được biết đến nhiều vào thời điểm ấy. Xét về danh tiếng, Larsen-Elkjaer không thể sánh với cầu thủ trẻ Michael Laudrup, người cập bến Lazio trước đó một năm.
Thượng tầng Hellas Verona có lý do để tin tưởng vào kế hoạch chuyển nhượng của mình. Ở mùa giải trước, dù không phải chi quá nhiều tiền để mua sắm, Gialloblu vẫn cán đích ở vị trí thứ 8. Ông chủ Ferdinando Chiampan và Chủ tịch Celestino Guidotti cho rằng nhiều cầu thủ tầm trung nhưng thi đấu gắn kết còn có sức mạnh lớn hơn một ngôi sao đắt giá. Vì vậy, ngoài Larsen-Elkjaer và Briegel, Hellas Verona chỉ chào đón thêm một vài cầu thủ kém danh tiếng đang chơi bóng ở Italia. Hậu vệ Fabio Marangon chuyển đến từ Alexandria, tiền vệ Dario Donà được đưa về từ Bologna và cầu thủ chạy cánh Franco Turchetta cũng chia tay Varese để cập bến Marcantonio Bentegodi.
Chuyện cổ tích của Hellas Verona
Ngày 16/9/1984, mùa giải mới ở Serie A chính thức khai màn. Hellas Verona, đội bóng trước đó 3 năm còn chơi ở Serie B, ngay lập tức khiến tất cả ngạc nhiên về sức mạnh của mình. HLV Osvaldo Bagnoli xây dựng một tập thể gắn kết, chơi bóng thực dụng nhưng cũng cực kỳ đẹp mắt. Thủ môn Claudio Garella không được đánh giá cao nhưng thi đấu rất hiệu quả. Vị trí hậu vệ phải do Mauro Ferroni đảm nhận, trong khi hành lang đối diện thuộc về Luciano Marangon. Silvano Fontolan và Roberto Tricella tạo thành lá chắn trước khung thành của Garella.
Hàng tiền vệ bao gồm 4 cái tên xếp thành hình vuông. Domenico Volpati đá thấp nhất, làm nhiệm vụ hỗ trợ hệ thống phòng ngự. Chếch lên phía trên, Hellas Verona sở hữu một Luciano Bruni giàu tốc độ và một Briegel có sức mạnh cơ bắp. Trong khi đó, Antonio Di Gennaro làm nhiệm vụ của một regista. Khi HLV Bagnoli cần đổi phương án tấn công, Pietro Fanna sẽ được sử dụng. Tiền vệ có biệt danh “Pierino” từng bị Juventus thải loại. Nhưng tại Hellas Verona, những pha bứt tốc của anh có sức tàn phá khủng khiếp. Nhiệm vụ của “Pierino” khá đơn giản: giữ bóng ở cánh phải rồi căng ngang vào trong cho 2 tiền đạo là “chú lùn” Giuseppe Galderisi và tân binh Larsen-Elkjaer. Luigi Sacchetti, Franco Turchetta, Dario Donà và thủ môn Sergio Spuri cũng sẵn sàng vào sân thay thế.
Với đội hình này, Hellas Verona vươn lên dẫn đầu bảng xếp hạng ngay từ vòng đầu tiên. Họ đánh bại Napoli 3-1 trên sân nhà Marcantonio Bentegodi, khiến màn ra mắt Serie A của “cậu bé vàng” Maradona trở nên cay đắng. Tỷ số tương tự được lặp lại trong chuyến hành quân đến Ascoli vào một tuần sau đó. Ở lượt trận thứ 3, Hellas Verona tiếp tục giành chiến thắng 1-0 trong trận Derby del Triveneto với Udinese. Gialloblu giành trọn vẹn 6 điểm sau 3 vòng đầu tiên, chỉ có Sampdoria làm được điều tương tự (khi ấy, Serie A còn tính 2 điểm cho mỗi trận thắng).
Sự thăng hoa của Hellas Verona làm nức lòng người dân Veneto. Vào mỗi cuối tuần, họ thường xuyên đổ ra đường, tụ tập quanh sân Marcantonio Bentegodi, tạo nên bầu không khí cuồng nhiệt. Chủ tịch Guidotti rất hài lòng với những gì HLV Bagnoli đang làm. Ông tuyên bố trên Rai: “Bagnoli là một nhà toán học đại tài. Những tính toán của ông ấy dễ dàng cứu rỗi chúng tôi”.
Một lời nói có phần bông đùa của Guidotti. Nhưng thầy trò HLV Bagnoli thì không bao giờ nói đùa. Họ tiếp tục làm nên những điều ngọt ngào. Ở trận gặp Inter Milan tại San Siro, Garella liên tục cản phá xuất thần, khiến mọi nỗ lực ghi bàn của Rummenigge và Altobelli đều bất thành. Hellas Verona giành 1 điểm trước “gã khổng lồ”. Sang vòng 5, đội bóng quê hương nàng Giulietta tiếp tục tạo cơn địa chấn khác. Juventus, đối thủ của họ, đang gặp vấn đề trên hàng công khi Paolo Rossi không có thể lực tốt. Tận dụng cơ hội này, Hellas Verona giành chiến thắng 2-0. Giuseppe Galderisi đánh đầu mở tỷ số. Larsen-Elkjaer ấn định kết quả bằng bàn thắng để đời. Trước đó vài giây, giày phải của ông bị văng ra khỏi chân sau pha tắc bóng của Stefano Pioli.
“Tôi ngay lập tức nhận ra rằng mình vừa đánh rơi chiếc giày. Nhưng lúc đó, tôi chỉ muốn sút để ghi bàn và không có ý nghĩ nào khác. Qua ngày hôm sau, tôi vẫn không nghĩ rằng hành động của mình thật đặc biệt. Phải đến khi mùa giải kết thúc và được mọi người nhắc lại nhiều lần, tôi mới nhận ra tầm quan trọng của khoảnh khắc ấy”, tiền đạo người Đan Mạch chia sẻ trên website của nhà báo Gianluca Di Marzio 30 năm sau.
Phía sau Hellas Verona trên bảng xếp hạng là một cuộc cạnh tranh dữ dội. Torino phụ thuộc vào cá tính và đẳng cấp của Junior; được bao bọc bởi Giuseppe Dossena; khả năng ghi bàn của Aldo Serena và Walter Schachner. Ngày 11/11/1984, họ đánh bại AC Milan 2-0, tiếp tục bám đuổi Hellas Verona với khoảng cách 2 điểm ít hơn. Một tuần sau, Torino tiếp tục giành chiến thắng 2-1 trước Juventus trong trận Derby della Mole. Trong khi đó, Hellas Verona bị Sampdoria cầm hòa 0-0 trên sân nhà. Điều này khiến cho cách biệt được rút ngắn xuống còn 1 điểm, và cuộc đụng độ trực tiếp giữa 2 đội tại sân Comunale vào ngày 25/11/1984 trở nên hấp dẫn hơn.
Trận đấu sôi động ngay từ khi tiếng còi khai cuộc vang lên. Torino vượt lên dẫn trước nhờ cú sút đưa bóng khẽ chạm vào xà ngang của Briegel. Dossena gỡ hòa 1-1 cho Torino sau khi đón bóng từ đường chuyền của Schachner. Tuy nhiên, đến phút 60, Gialloblu tiếp tục có thêm bàn thắng sau pha dứt điểm của Luciano Marangon. Trong khoảng thời gian còn lại, Torino không thể lội ngược dòng và chấp nhận thất bại 1-2. Một trận cầu mãn nhãn với các khán giả tại sân Comunale. Luật sư Gianni Agnelli, một khách mời đặc biệt, tuyên bố trên Rai: “Đó là trận đấu hay nhất mà tôi được xem trong năm nay. Hellas Verona xứng đáng với kỷ lục này”.
Đặt mua áo đấu mùa 2021/22 của Hellas Verona tại đây
Gialloblu dẫn đầu với 17 điểm, nhiều hơn 3 điểm so với Sampdoria và Torino, 4 điểm so với Inter Milan, 5 điểm so với AC Milan. Song HLV Bagnoli hiểu rằng mùa giải còn rất dài và chứa đầy cạm bẫy. Cái lạnh của mùa đông khắc nghiệt ngay lập tức kìm hãm bước tiến của Hellas Verona. Họ trải qua chuỗi ngày thất vọng, với 2 trận hòa 0-0 với AC Milan và Como, phải nhờ bàn phản lưới nhà để giành chiến thắng trước Lazio và sau đó tiếp tục phải chia điểm khi tiếp đón Atalanta.
May mắn không còn song hành với Hellas Verona. Ngày 13/1/1985, HLV Bagnoli và các học trò phải thi đấu với Avellino khi mặt sân bị bao phủ một lớp tuyết dày. Sự lạnh lẽo ở sân Partenio khiến các vị khách bị cóng, phải nhận thất bại đầu tiên trong mùa giải. Đó cũng là vòng đấu cuối cùng của giai đoạn lượt đi. Hellas Verona vẫn ngự trị trên ngôi đầu nhưng chỉ còn hơn Inter Milan, đội bóng đứng ngay phía sau, vỏn vẹn 1 điểm. Điều gì phải đến cũng đã đến. Ngày 20/1/1985, Gialloblu bị cầm hòa 0-0 tại sân San Paolo. Trong khi đó, Inter Milan đánh bại Atalanta nhờ bàn thắng duy nhất từ chấm phạt đền. Kết quả này khiến đội bóng quê hương nàng Giulietta chính thức bị soán ngôi.
Tuy nhiên, ngôi đầu của Nerazzurri chỉ tồn tại đúng một tuần. Đến vòng 17, Hellas Verona giành chiến thắng 2-0 trước Ascoli, còn nửa xanh đen thành Milan bị Avellino cầm hòa 0-0. Ngày 10/2/1985, Inter Milan và Hellas Verona cùng có được 2 điểm khi lần lượt vượt qua Lazio và Udinese. Điều này làm cho cuộc chạm trán giữa hai đội ở vòng 19 cực kỳ hấp dẫn ngay từ khi tiếng còi khai cuộc chưa vang lên.
Ngày 17/2/1985, mọi ngả đường đều dẫn về sân Marcantonio Bentegodi. Trái ngược với những trận đấu trước đó, cả hai đều tỏ ra thận trọng. Alessandro Altobelli đưa Inter Milan vượt lên dẫn trước vào cuối hiệp một. Sang hiệp hai, Briegel gỡ hòa cho Hellas Verona. Trận đấu kết thúc với tỷ số hòa 1-1 và Gialloblu giữ vững ngôi đầu bảng. Nhà báo Gianni Brera nhận định trên La Domenica Sportiva: “Hellas Verona thật đáng ngưỡng mộ, sẵn sàng khiến đối thủ chết trên vai của họ. Họ là một tập thể sắc sảo, gồm 9 cầu thủ và 2 thanh kiếm”.
Hellas Verona đứng đầu với 28 điểm. Inter Milan đứng ngay phía sau với 27 điểm. Trong khi đó, dù khá trầy trật, Torino vẫn có 25 điểm và chưa bị hất văng khỏi đường đua Scudetto. Không đội bóng nào có thể tự tin rằng mình sẽ đăng quang vào cuối mùa giải. Ở vòng đấu tiếp theo, Inter Milan và Torino cầm chân nhau 1-1 trong cuộc đối đầu trực tiếp, mở ra cơ hội bứt tốc cho Hellas Verona. Tuy nhiên, thầy trò HLV Bagnoli không thể tận dụng cơ hội khi bị Juventus thủ hòa với tỷ số tương tự.
Hellas Verona làm nên lịch sử
Những trận đấu trong tháng 3 mang tính chất quyết định. Mùa xuân đến, thời tiết trở nên ấm áp hơn, Hellas Verona cũng bắt đầu tăng tốc. Họ đánh bại AS Roma trên sân nhà nhờ bàn thắng duy nhất của Larsen-Elkjaer. Sau đó, họ tiếp tục giành chiến thắng 3-1 trước Fiorentina ngay tại sân Artemio Franchi của đối thủ. Sang vòng 23, Di Gennaro, Larsen-Elkjaer và Briegel giúp đội bóng của mình vùi dập Cremonese 3-0. Hellas Verona kết thúc tháng 3 bằng trận hòa 1-1 trên sân của Sampdoria. Đến lúc này, khoảng cách giữa họ với Inter Milan và Torino được nới rộng lên thành 6 điểm. Claudio Garella và các đồng đội phải cảm ơn Juventus, đội bóng khiến cả hai kẻ bám đuổi Gialloblu phải nhận thất bại cay đắng.
Hellas Verona sẽ thẳng tiến đến ngôi vương? Không, mọi chuyện chưa dễ dàng như vậy. Ngày 14/4/1985, đội quân của HLV Bagnoli để thua trận thứ hai trong mùa giải. Torino có màn trả thù ngọt ngào khi giành chiến thắng 2-1 ngay tại Marcantonio Bentegodi. Serena và Schachner đưa Il Toro vượt lên dẫn trước 2-0, còn Briegel ghi bàn danh dự cho đội chủ nhà. Cuộc đua Scudetto ngày càng trở nên kịch tính. Hellas Verona dẫn đầu với 36 điểm, trong khi Juventus, Torino, Sampdoria và Inter Milan có cùng 32 điểm.
Gialloblu bắt đầu hụt hơi. Trong 3 trận đấu tiếp theo, họ lần lượt bị AC Milan cầm hòa, đánh bại Lazio và chỉ có thêm 1 điểm ở cuộc tiếp đón Como. Song các đối thủ của họ cũng chẳng khá hơn là bao, đặc biệt là khi phải rơi vào cuộc chiến một mất một còn. Kết thúc vòng 28, chỉ còn Inter Milan và Torino tiếp tục cạnh tranh ngôi vương với Hellas Verona, nhưng đội bóng vùng Veneto vẫn đang giữ khoảng cách lên tới 4 điểm.
Ngày 12/5/1985, thời khắc quan trọng nhất đã đến. Thầy trò HLV Bagnoli chỉ cần có thêm 1 điểm trước Atalanta tại Bergamo là đủ để ghi tên vào lịch sử Hellas Verona. Trong khi đó, Torino và Inter Milan buộc phải giành trọn vẹn 2 điểm trên sân của Fiorentina và AS Roma, đồng thời trông mong vào ý trời. Kết quả cuối cùng, Nerazzurri thất thủ 3-4 tại Olimpico, Torino bị La Viola cầm hòa 0-0 tại Artemio Franchi. Khi 2 kẻ bám đuổi đều ngã ngựa, Hellas Verona nhẹ nhàng bước lên ngôi vương bằng trận hòa 1-1 với Atalanta. Tiếng còi mãn cuộc vang lên, những bữa tiệc mừng bắt đầu xuất hiện từ Bergamo đến Verona. Hellas Verona trở thành đội bóng đầu tiên không thuộc thủ phủ của một vùng vô địch Serie A kể từ mùa giải 1921/22.
HLV Bagnoli không thể che giấu cảm xúc của mình khi trả lời phỏng vấn: “Tất cả chúng tôi đều xứng đáng có được khoảnh khắc này. Tôi từng nghĩ đến Scudetto ngay từ sau trận hòa 0-0 với Juventus vào cuối tháng 2. Và điều ngọt ngào đã đến. Chúng tôi hải chờ đợi suốt nhiều năm để được tận hưởng giây phút này”.
Buổi tối cùng ngày, toàn đội tham dự “Domenica Sportiva”, chương trình truyền hình nổi tiếng trên kênh Rai, do Marino Bartoletti và Italo Allodi dẫn dắt. Chủ tịch Giampiero Boniperti của Juventus cũng gọi điện thoại chúc mừng tân vương Serie A. Briegel và các đồng đội đều chưa quen với ánh hào quang của sân khấu, tỏ ra khá rụt rè. Sự tự tin chỉ đến khi tất cả cùng nhau hát bài truyền thống của CLB, với Galderisi và Garella là giọng ca chính.
“Bữa tiệc” thực sự được tổ chức tại sân Marcantonio Bentegodi vào ngày 19/5/1985. Toàn bộ vé đều được bán hết. Trên khán đài, hàng ngàn tifosi cùng nhau vẫy lá cờ màu xanh và vàng. Một số người nhảy dù hạ cánh xuống sân. Hàng trăm quả bóng màu vàng và xanh được thả bay lên trời. Một lá cờ lớn cũng được giăng trên khán đài. Những nhà vô địch được chào đón theo cách cuồng nhiệt như thế. Sau đó, trận đấu mới với Avellino mới được bắt đầu. Chứng kiến bầu không khí rực lửa trên khán đài cộng thêm tâm lý thoải mái, các cầu thủ Hellas Verona nhập cuộc đầy quyết tâm và giành chiến thắng với tỷ số 4-2.
Torino của HLV Radice đánh bại AS Roma và cướp vị trí thứ 2 từ tay Inter Milan. Michel Platini ẵm danh hiệu Vua phá lưới với 18 bàn thắng. Về phần Hellas Verona, Galderisi trở thành “kẻ dội bom” với 11 lần sút tung mành lưới đối phương. Briegel, tác giả của 9 bàn thắng, là phát hiện vĩ đại của mùa giải. Larsen-Elkjaer cũng đập tan mọi sự hoài nghi ban đầu bằng phong độ ấn tượng, với 8 lần điền tên mình lên bảng tỷ số.
Hàng loạt đội bóng lớn ở Serie A phải ngả mũ trước gã tí hon Hellas Verona. Scudetto 1984/85 đến nhờ sự kết hợp giữa chiến lược hoàn hảo của ban lãnh đạo, chiến thuật biết mình biết người của HLV Bagnoli và màn trình diễn thăng hoa của các cầu thủ. Ký ức ấy sẽ không bao giờ bị xóa nhòa trong lịch sử bóng đá Italia.
(Lược dịch từ bài “Il Verona di Bagnoli e la favola dello Scudetto 1984/85“ trên tờ Goal).
