Francesco Toldo và phút huy hoàng ở Euro 2000

Được xem là một trong những thủ môn đẳng cấp nhất của bóng đá Italia, nhưng Francesco Toldo ít có cơ hội tỏa sáng ở đội quân thiên thanh. EURO 2000 là giải đấu hiếm hoi Toldo trở thành sự lựa chọn số một nơi khung gỗ. Và anh không làm cho tất cả thất vọng.

Ngày 3/6/2000, tại sân vận động Ullevaal ở Oslo, đội tuyển Italia bước vào trận giao hữu với chủ nhà Na Uy. Đây là màn tổng duyệt cuối cùng trước thềm vòng chung kết EURO.

Phút 53, từ khu vực giữa sân, một đường bóng dài được rót vào vòng cấm địa của Azzurri, nhắm thẳng đến John Carew. Tiền đạo khổng lồ của tuyển Na Uy bật cao hơn Fabio Cannavaro và thực hiện cú đánh đầu đầy uy lực, đưa bóng vào góc c.h.ế.t, nơi mà ngay cả Gianluigi Buffon cũng không thể với tới.

Tỷ số được mở cho đội chủ nhà, và họ giữ vững lợi thế ấy đến hết trận. Nhưng bàn thắng, cũng như kết quả, lập tức trở thành điều không ai còn quan tâm. Bởi ngay sau pha ghi bàn, một hình ảnh khác đã thu hút mọi ánh nhìn, ừ băng ghế huấn luyện cho tới hàng triệu con tim người Italia đang dõi theo từ quê nhà.

Trong nỗ lực bay người cứu bóng, Buffon đã đập mạnh vào cột dọc bên trái. Anh nằm gục xuống sân, ôm bàn tay với vẻ mặt nhăn nhó, đau đớn rõ rệt. Đội ngũ y tế nhanh chóng lao vào sân. Khi họ đứng dậy, quay sang HLV Dino Zoff và lặng lẽ ra dấu thay người ngay lập tức. Ai cũng hiểu tình hình không đơn giản. Vết đau ấy có thể đánh đổi bằng cả một kỳ EURO.

Sau tiếng còi mãn cuộc, nỗi lo được xác nhận một cách chính thức. Chẩn đoán y tế ghi rõ: “Gãy xương xoắn có độ lệch ở đốt thứ ba của bàn tay trái”.

Gigi Buffon – thủ thành được HLV Zoff tin tưởng tuyệt đối, người mà cả nước Italia xem như chốt chặn vững chắc trong hành trình chinh phục châu lục – chính thức vắng mặt tại EURO 2000.

Bóng đá luôn chứa đựng những nghịch lý: nơi một chấn thương có thể mở ra cơ hội đời người cho người khác. Và điều đó càng đúng hơn với vị trí thủ môn – nơi không có chỗ cho sự xoay tua. Khi ngôi sao trẻ của Parma buộc phải dừng bước, một cánh cửa lại bất ngờ mở ra cho Francesco Toldo, người mà không ai ngờ tới, sẽ viết nên một chương sử thi riêng cho Azzurri chỉ ít ngày sau đó.

Toldo là ai?

“Toldone”, tên gọi thân mật được các tifosi dành cho người hùng của họ, đã quen với việc không được trọng dụng ở tuyển Italia trong những năm tháng chơi bóng bên bờ sông Arno. Khi Toldo mới cập bến Artemio Franchi vào mùa hè năm 1993, Fiorentina đang chơi ở Serie B. Trước đó, anh từng khoác áo Trento ở Serie C2 và Ravenna ở Serie C1.

Toldo trưởng thành từ lò đào tạo của AC Milan, được đánh giá là một trong những tài năng trẻ triển vọng nhất. Tuy nhiên, để có được suất bắt chính ở đội bóng lớn như Rossoneri là điều không hề dễ dàng. Do đó, anh đành gác lại giấc mơ được cống hiến trọn đời cho AC Milan để ra đi và phát triển sự nghiệp.

“AC Milan là đội bóng tuyệt vời, nhưng tôi thích Fiorentina hơn. Ở San Siro, họ không bao giờ đặt niềm tin tuyệt đối vào tôi. Họ đẩy tôi sang những đội bóng trên khắp Italia theo dạng cho mượn mà không cho tôi cơ hội chứng minh giá trị thực sự của mình. Sau nhiều năm, tôi luôn nhớ về Ariedo Braida, người luôn ở bên cạnh tôi, cho tôi lời khuyên và cả những lời an ủi”, Toldo chia sẻ.

Ngoài việc không hài lòng khi phải ngồi dự bị, Toldo vẫn có những kỷ niệm đẹp tại AC Milan. Trong thời gian tập luyện ở Milanello, thủ môn người Padova từng được gặp Giovanni Galli, người anh luôn xem là hình mẫu vĩ đại trong sự nghiệp. “Trên sân tập, anh ấy thường đứng phía sau tôi, theo tôi như hình với bóng”, Toldo miêu tả về cựu thủ môn của Rossoneri.

Ngay khi vừa chuyển đến Fiorentina, Toldo được kỳ vọng sẽ trở thành cái tên tiếp bước Leonardo Costagliola, Giuliano Sarti, Enrico Albertosi, Franco Superchi… đi vào ngôi đền huyền thoại ở thành Firenze. Chỉ cần một vài mùa giải đầu tiên, anh cho thấy mình xứng đáng với sự kỳ vọng ấy.

Tại sân Artemio Franchi, Toldo tự biến mình thành một trong những thủ môn đẳng cấp nhất vào thập niên 1990. La Viola sở hữu nhiều ngôi sao tấn công với lối chơi đầy thi vị như Manuel Rui Costa, Gabriel Batistuta. Tuy nhiên, Toldo vẫn tạo nên tầm ảnh hưởng lớn, đôi khi còn hơn cả những người đồng đội nổi tiếng của mình. Ở Toldo có sự chắc chắn, mạnh mẽ. Anh cao 1m96 và nặng 90kg nhưng vẫn cho thấy khả năng phản xạ tuyệt vời. Để hiểu rõ về điều này, hãy hỏi Nwankwo Kanu. Phút 86 trong trận Arsenal gặp Fiorentina cuối năm 1999, Toldo ngăn chặn cú dứt điểm của tiền đạo người Nigeria ở cự ly gần đơn giản đến mức không thể giải thích được.

Xét về tài năng, Toldo không thua kém Buffon. Lỗi lớn nhất của anh là sinh ra cùng thời với chàng trai 22 tuổi đang chơi bóng ở Parma. Vì vậy, thay thế Buffon nơi khung gỗ là nhiệm vụ không hề dễ dàng với bất kỳ thủ môn nào, trừ người gác đền đến từ Padova.

Người hùng không ngờ

Toldo có màn ra mắt tuyển Italia vào ngày 8/10/1995, trong trận đấu với Croatia thuộc vòng loại EURO 1996. Khi ấy, Angelo Peruzzi gặp chấn thương, còn người được lựa chọn để thay thế là Luca Bucci bị đuổi khỏi sân chỉ sau 10 phút. Trong sự nghiệp của mình, Toldo luôn xem Dino Zoff là thần tượng. Thời tuổi teen, anh từng làm nhân viên khách sạn ở Padova. Đến một ngày, anh bất ngờ nhìn thấy thủ môn xuất sắc nhất Italia ngay tại nơi mình đang làm việc.

“Tôi gặp Zoff và giới thiệu rằng mình đang tập luyện để trở thành thủ môn. Một niềm tự hào, hạnh phúc rất lớn khi đứng trước một tượng đài trong thế giới bóng đá như ông ấy. Cuối cùng, tôi may mắn có được chữ ký trước khi ông ấy rời đi”, Toldo kể lại trong một cuộc phỏng vấn với tờ Goal.

Cả Toldo và Zoff đều không thể ngờ rằng hơn 10 năm sau, họ gặp lại nhau ở tuyển Italia và bắt đầu cùng Azzurri thực hiện hành trình chinh phục cúp bạc EURO. Họ càng không thể đoán được những gì sẽ diễn ra trong buổi chiều ngày 29/6/2000, khi Toldo trở thành nhân vật chính trong trận bán kết giữa Italia và Hà Lan. Anh có màn trình diễn được xem là đẳng cấp nhất trong lịch sử ngày hội bóng đá châu Âu.

Tuyển Italia thi đấu tại Amsterdam, trong một sân vận động tràn ngập màu cam. Đội chủ nhà rất mạnh, nhập cuộc đầy tự tin. Phút 33, Azzurri gặp bất lợi khi Gianluca Zambrotta bị truất quyền thi đấu. Vài phút sau, Patrick Kluivert va chạm với Alessandro Nesta trong vòng cấm của tuyển Italia và trọng tài liền chỉ tay vào chấm phạt đền. Cơ hội ghi bàn mở tỷ số đến với tuyển Hà Lan. Song, từ khoảng cách 11m, Toldo dễ dàng hóa giải cú sút của Frank de Boer.

Tuyển Italia tiếp tục bị đối thủ dồn ép. Phút 62, đội chủ nhà được hưởng quả phạt đền thứ hai. Người thực hiện là Patrick Kluivert. Toldo bị đánh lừa trong tình huống này, nhưng cú sút của Kluivert lại đưa bóng chạm cột dọc và bật ra ngoài.

Đội quân Azzurri chiến đấu kiên cường, kéo trận đấu vào loạt penalty cân não. Với tâm lý tốt hơn, Luigi Di Biagio, Gianluca Pessotto và Francesco Totti dễ dàng đánh bại Edwin Van der Sar. Bên kia chiến tuyến, Frank De Boer một lần nữa bị Toldo đánh bại, còn cú sút của Jaap Stam lại đưa bóng bay lên trời. Kluivert níu kéo hy vọng cho đội chủ nhà bằng pha dứt điểm chính xác. Niềm hy vọng của tuyển Hà Lan lớn hơn khi Paolo Maldini không thể thắng Van der Sar ở lượt sút thứ 4. Song, chính Toldo dập tắt tất cả. Cú sút của Paul Bosvelt không quá hiểm và thủ môn người Padova dễ dàng đổ người ngăn chặn. Tuyển Italia tiến vào chung kết và không một tifosi nào có thể quên 3 tình huống cản phá penalty thành công của Toldo.

“Trong khoảnh khắc ấy, tôi chỉ biết vừa chạy vừa hét lớn. Khi cầu thủ đối phương chuẩn bị đá, tôi nhìn thẳng vào mắt anh ta và tự nói với bản thân rằng cơ hội của tôi đang đến”, người gác đền của Fiorentina hồi tưởng.

Đáng buồn thay, EURO 2000 kết thúc với tuyển Italia bằng thất bại cay đắng trước tuyển Pháp ở trận chung kết. Buffon bình phục chấn thương và từng bước lấy lại vị trí số một nơi khung gỗ của Azzurri.

Từ chối Barcelona vì Inter Milan

Số phận vẫn còn muốn trêu đùa Buffon và Toldo. Năm 2001, cả hai lần lượt chia tay Parma, Fiorentina. Barcelona đang tìm kiếm một thủ môn đẳng cấp và họ biết rằng ở Italia đang có hai thủ môn xuất sắc. Toldo nhận được sự quan tâm lớn hơn Buffon. Thỏa thuận nhanh chóng được hoàn tất. Fiorentina nhận 15 tỷ lire và mượn Mikel Arteta trong một mùa giải.

Chủ tịch Vittorio Cecchi Gori dường như quên mất rằng ông đang để báu vật của mình rời khỏi sân Artemio Franchi, còn La Viola bước vào cuộc khủng hoảng kinh tế và đứng trước bờ vực phá sản. Vắng một ngôi sao như Toldo, doanh thu từ việc bán vé chắc chắn sụt giảm, các nhà tài trợ cũng không muốn tìm đến Fiorentina. Biết mình đang mắc sai lầm, ngài Gori yêu cầu Giám đốc điều hành Mario Sconcerti dùng Toldo để đổi lấy Rivaldo. Song, Barcelona không chấp nhận điều này.

Cuối cùng, Toldo không đến Camp Nou. Thay vào đó, anh nhận lời gia nhập Inter Milan. Tại đây, thủ môn người Padova giành được 5 Scudetti, 3 Coppa Italia và 1 Champions League. Tuy nhiên, anh chỉ là sự lựa chọn số một nơi khung gỗ của Nerazzurri trong 4 mùa giải đầu tiên. Anh hồi tưởng: “Tôi chỉ còn cách Barcelona đúng một chữ ký trong bản hợp đồng. Song, khi biết được sự quan tâm của Inter Milan, tôi không ngần ngại từ chối. Tôi muốn đến một đội bóng tuyệt vời ở Italia và luôn tự hào về sự lựa chọn của mình”.

Sau tất cả, Toldo là một trong những thủ môn người Italia đẳng cấp nhất. Anh chiếm trọn tình cảm trong lòng người hâm mộ bằng sự giản dị và những pha cứu thua xuất thần. Đến bây giờ, nhiều người vẫn cảm thấy tiếc nuối khi Toldo xuất hiện cùng thời điểm với Buffon, người gác đền số một của Azzurri trong hơn 20 năm.

(Lược dịch từ bài “Toldo, il fuoriclasse secondo solo a Buffon che ha colto la sua occasione a Euro 2000” trên tờ Goal).