Trước khi chinh phục châu Âu cùng AC Milan, Andriy Shevchenko đã trở thành một cầu thủ tiệm cận sự vĩ đại ở quê nhà Ukraine.
“Biểu tượng”, “huyền thoại”,… đó là những mỹ từ được người hâm mộ Dinamo Kiev và bóng đá Ukraine dành tặng cho Shevchenko. Tiền đạo sinh năm 1976 tự mình tạo nên một kỷ nguyên lừng lẫy, để lại di sản vượt xa những kết quả trong lĩnh vực thể thao. Sau 5 mùa giải chuyên nghiệp đầu tiên, anh ghi 94 bàn thắng. Năm 2009, anh trở lại sân Olimpiysky, sút tung lưới đối phương thêm 3 lần rồi tuyên bố treo giày.
Những gì Shevchenko làm được cho bóng đá Ukraine còn nhiều hơn thế. Câu chuyện về “Chú linh dương Đông Âu” giống như một bản anh hùng ca ở quốc gia ven bờ Biển Đen.
Bi kịch của Shevchenko
Quay ngược thời gian trở về ngày 26/4/1986. Khi ấy, cậu bé Andriy mới 9 tuổi, có một trận đấu trên đường phố Kiev cùng với các đồng đội thời niên thiếu. Thảm kịch bất ngờ xảy ra. Ở một nơi cách xa 130km, lò phản ứng hạt nhân tại nhà máy điện Chernobyl bất ngờ phát nổ. Shevchenko còn quá nhỏ, không nhận thức được về một điều tồi tệ và cảm thấy bình thản. Vài ngày sau, thành phố Kiev bị nhấn chìm trong màn sương chứa chất phóng xạ gây chết người. Gia đình của Shevchenko buộc phải sơ tán, di chuyển đến nơi cách nhà máy điện càng xa càng tốt.
“Đến bây giờ, tôi vẫn còn cảm thấy đau khổ. Xe buýt từ Liên Xô đến và đưa những đứa trẻ từ 6 đến 15 tuổi như tôi rời khỏi Kiev. Nơi ấy cách nhà của tôi 1.500km. Tôi cảm thấy mình như đang sống trong một bộ phim”, Shevchenko hồi tưởng trong buổi trả lời phỏng vấn với Corriere della Sera vào ngày 3/5/2021.
Đó là lần đầu tiên Sheva biết đến khái niệm “thảm họa”. Tại nơi ở mới, anh vẫn sống với những người bạn của mình ở Kiev, nhưng không phải tất cả đều tươi đẹp.“Mọi thứ không tệ, có rất nhiều trường học và thể thao xuất hiện ở khắp nơi. Song, người dân trong khu phố của tôi ngày càng ít đi. Tất cả đều chết không phải vì phóng xạ, mà vì rượu, ma túy và vũ khí. Những vết nứt trên các bức tường ở Liên Xô ngày càng lớn. Thế giới mà chúng tôi từng biết dần sụp đổ. Những người sống quanh tôi và cả chính tôi đều lạc lối, không còn tin vào bất kỳ điều gì. Thật may, tình yêu của cha mẹ và bóng đá đã cứu tôi”, Shevchenko chia sẻ.
Cậu bé Andriy vẫn tràn đầy lạc quan, tiếp tục trưởng thành bên cạnh người bạn thân nhất, chính là trái bóng của mình. Nhiều năm sau, thuật ngữ “Ngọn gió phương Đông” không còn để chỉ sự lan truyền chất phóng xạ từ Chernobyl đến Kiev nữa. Thay vào đó, người Ukraine dùng cụm từ này để nói về lối chơi giàu tốc độ của Shevchenko trên sân cỏ. Anh như một người đại sứ, đưa vẻ đẹp của bóng đá Đông Âu trình diễn trên sân cỏ ở các nước phương Tây.
Sức sống sau thảm họa Chernobyl
Không ai có thể ngờ một cậu bé 9 tuổi gầy gò, buộc phải trốn chạy khỏi Kiev sau thảm họa Chernobyl lại trở thành người kế vị ngai vàng của Oleg Blokhin, “vị thần” trong lịch sử bóng đá Ukraine. Shevchenko khi ấy còn không thể vượt qua bài kiểm tra đầu vào của một trường thể thao ở thủ đô.
Dinamo Kiev tạo nên bước ngoặt trong cuộc đời của Shevchenko. Tài năng của Sheva được tuyển trạch viên Alexander Shapkov phát hiện trong một giải đấu nghiệp dư. Ngay lập tức, thông tin ấy được truyền đến đội bóng giàu truyền thống ở Ukraine. Từ đó, anh được chuyển đến đội trẻ của Dinamo Kiev. Trong một trận đấu thuộc giải trẻ ở Agropoli vào năm 1989, anh trở thành nhân vật chính khi ghi 5 bàn thắng chỉ sau 20 phút. Với tài năng của mình, Shevchenko không mất nhiều thời gian để được góp mặt trong đội dự bị và đội một ở Dinamo Kiev. Dưới sự dẫn dắt của HLV Josef Szabo, anh có được 2 danh hiệu vô địch quốc gia đầu tiên.
Sự tiến bộ của Shevchenko khiến một số đội bóng ở châu Âu không thể ngồi yên. Năm 1996, đại diện của Sporting Lisbon gặp mặt ban lãnh đạo Dinamo Kiev để bàn về việc chuyển nhượng tiền đạo người Ukraine. Song, họ không muốn bỏ ra 1,5 triệu euro để có được sự phục vụ của một cầu thủ triển vọng nhưng còn vô danh như Sheva. Thương vụ này đổ vỡ, nhưng may mắn lại mỉm cười với anh. Bước vào mùa giải 1996/97, Shevchenko được làm việc cùng một HLV mà anh luôn xem như người cha thứ hai của mình: “Đại tá” Valeriy Lobanovskyi.Lobanovskyi được ca ngợi là một vị thần, nhân vật quan trọng nhất của bóng đá Ukraine. Sự xuất hiện của ông giúp Shevchenko phải từ bỏ những thói quen xấu, sống kỷ luật hơn. Thời thanh niên, dù là con trai của một người lính Liên Xô, Sheva từng phạm phải nhiều lỗi lầm, đặc biệt là hút thuốc lá. Sau này, Lobanovskyi phải dùng biện pháp mạnh để ép anh nói lời tạm biệt với khói thuốc.
“Khi gặp Lobanovskyi, tôi đã nghĩ rất nhiều về bản thân mình. Ông ấy giải thích cho mọi người hiểu ý nghĩa của tinh thần đồng đội. Sự tập trung, khát khao và ý thức tập thể là những yếu tố giúp chúng tôi có thể đánh bại bất kỳ đối thủ nào dù họ có mạnh hơn bạn. Ông ấy ảnh hưởng đến nhiều mặt trong cuộc sống của tôi, khiến tôi phải thay đổi cách nhìn về bóng đá và suy nghĩ như một người trưởng thành”, Shevchenko chia sẻ với tờ Goal.
Dưới thời Lobanovskyi, Sheva không ngừng tiến bộ. Từ một cầu thủ có khả năng solo tuyệt vời, anh dần cải thiện việc ghi bàn và trở thành một mũi khoan hoàn hảo. Dinamo Kiev vào những năm tháng ấy giống như một hiện tượng được nghiên cứu trên khắp châu Âu, một đội bóng luôn tồn tại trong trí tưởng tượng của nhiều người với những chiến công đáng nhớ.
Ngày 5/11/1997, Shevchenko cùng các đồng đội hành quân đến Camp Nou để chạm trán Barcelona. Ở trận lượt đi, Dinamo Kiev để thua 0-3. Song, đến lúc này, thầy trò Lobanovskyi đang dẫn đầu bảng C. Và trên sân cỏ từng chứng kiến những bước chạy của “Người ngoài hành tinh” Ronaldo, Shevchenko tuyên bố cho cả thế giới biết rằng mình sẽ trở thành cầu thủ vĩ đại tiếp theo ở châu Âu. Ba bàn thắng trong vòng 44 phút của anh khiến 55.000 người hâm mộ ở Camp Nou như chết lặng, làm cho giới chuyên môn phải trầm trồ khen ngợi.
Đặt mua áo đấu của AC Milan qua các mùa giải tại đây
Chàng trai 21 tuổi vào thời điểm ấy bắt đầu bước ra ánh sáng. HLV Lobanovskyi cũng rất hài lòng với cậu học trò của mình. Ông chia sẻ sau đêm huyền diệu ở Camp Nou: “Ronaldo không tiến bộ. Tôi từng chứng kiến cậu ấy chơi bóng một lần. Trong hiệp một, cậu ấy phải đợi đến phút thứ 5 để có cơ hội ghi bàn đầu tiên. Điều gì sẽ xảy ra nếu Ronaldo không thành công? Tại sao chúng ta cần một ngôi sao trong đội hình dù cậu ấy không có đóng góp gì? Shevchenko dù không ghi bàn, nhưng vẫn tạo nên hiệu ứng tích cực cho đội bóng. Đây là thứ bóng đá của tương lai”.
Cuộc phiêu lưu của Dinamo Kiev ở Champions League 1997/98 dừng lại ở tứ kết, khi họ để thua trước Juventus được dẫn dắt bởi Marcello Lippi. Không ai khác, chính Shevchenko phải hứng chịu cơn thịnh nộ của người hâm mộ và những lời chỉ trích trên mặt báo. Sau trận lượt đi, chiếc xe Mercedes của anh bị các CĐV quá khích phá hủy. Tuy nhiên, Sheva ngày càng nổi tiếng hơn. Tài năng, vóc dáng mảnh mai và gương mặt đẹp trai như thư sinh của anh liên tục đốn tim người hâm mộ. Sheva từng thừa nhận rằng anh bị choáng ngợp bởi những bức thư từ các cô gái và lời mời của nhà tài trợ.
Dinamo Kiev trở lại Champions League ở mùa giải tiếp theo. “Đại tá” Lobanovskyi vẫn chỉ đạo bên ngoài đường pitch. Trên hàng công, chàng nghệ sĩ Shevchenko sát cánh cùng Sergei Rebrov, một chiến binh với cá tính rất mạnh. Tất cả cùng nhau mang về những bàn thắng, dẫn đại diện của bóng đá Ukraine vượt qua vòng bảng. Tại tứ kết, Dinamo Kiev gây bất ngờ khi đánh bại Real Madrid của Raul Gonzalez, những nhà đương kim vô địch ở giải đấu này. Sheva ghi dấu ấn đậm nét với bàn thắng trong trận hòa 1-1 ở Santiago Bernabeu và cú đúp lịch sử trong trận lượt về ở sân Olimpiysky.
Phần đông người hâm mộ tiếp tục chờ đợi chiến tích ngọt ngào tiếp theo của Dinamo Kiev. Thế nhưng, thầy trò Lobanovskyi phải dừng cuộc hành trình của mình bởi gã khổng lồ Bayern Munich. Ở lượt đi, Shevchenko lập cú đúp, giúp trận đấu ở Olimpiysky kết thúc với tỷ số hòa 3-3. Song, chừng đó là chưa đủ để Dinamo Kiev giành vé đi tiếp.
Với 8 bàn thắng, Shevchenko trở thành vua phá lưới Champions League cùng với Dwight Yorke. Sau những kỷ niệm ngọt ngào cùng Dinamo Kiev, anh hiểu rằng đã đến lúc mình cần nói lời chia tay. Tại Italia, AC Milan, AS Roma, Juventus và Parma gửi lời đề nghị đến thủ đô Ukraine. Cuối cùng, AC Milan giành chiến thắng khi Chủ tịch Silvio Berlusconi chấp nhận bỏ ra 24 triệu euro. Phần còn lại như chúng ta vẫn hay nói, đó là lịch sử.
(Lược dịch từ bài “Quando Andriy Shevchenko sfiorò la Champions con la Dynamo Kiev di Lobanovsky” trên tờ Goal)
