Alessandro Costacurta là trụ cột của AC Milan và thuộc thế hệ cầu thủ Italia vĩ đại. Song sự nghiệp của Billy không chỉ toàn màu hồng. Anh không có nhiều kỷ niệm đẹp khi nhớ về các trận chung kết, đặc biệt là vào năm 1994.
Costacurta đóng vai trò quan trọng trong thế hệ “Grande Milan”. Bộ sưu tập danh hiệu của anh đã nói lên tất cả: 7 Scudetto, 5 Supercoppa Italiana, 1 Coppa Italia, 5 Champions League, 4 UEFA Supercup và 2 Intercontinental Cup. Tuy nhiên, nhiều người sẽ cảm thấy bất ngờ nếu biết được rằng anh không có duyên với các trận chung kết.
Trong 21 mùa giải khoác áo Rossoneri, hậu vệ sinh năm 1966 có tổng cộng 36 lần được điền tên vào danh sách đăng ký tham dự các trận đấu tranh cúp. Song anh chỉ ra sân 27 trận, còn lại là góp mặt trên băng ghế dự bị và không được sử dụng. Tỷ lệ giành chiến thắng của AC Milan trong các trận đấu ấy cũng chỉ hơn 50%. Cụ thể, Billy cùng các đồng đội có 19 trận thắng, 6 trận hòa (đối với các trận chung kết diễn ra theo thể thức lượt đi – lượt về) và nhận đến 11 thất bại.
Sự vô duyên với các trận chung kết còn theo Costacurta lên tuyển Italia. Lần duy nhất anh cùng Azzurri tiến vào trận đấu cuối cùng của một ngày hội bóng đá chính là ở World Cup 1994. Và đó là một trong những thất bại cay đắng nhất đối với đội quân thiên thanh.
Vậy điều gì đã xảy ra với Costacurta?
Sự khởi đầu ngọt ngào
Khi nói về các trận chung kết trong sự nghiệp của mình, Costacurta sẽ không thể quên ngày 24/5/1989. AC Milan của HLV Arrigo Sacchi vùi dập Steatua Bucharest 4-0 tại Camp Nou và vô địch cúp C1 châu Âu. Chàng trai trẻ Costacurta ra sân ngay từ đầu, chơi bên cạnh Franco Baresi. Anh làm tốt nhiệm vụ của mình trước khi được thay thế bởi Filippo Galli ở phút 74. Gần 30 năm sau, trong một cuộc phỏng vấn, Costacurta vẫn nhớ rất rõ từng chi tiết của trận đấu ấy. Anh chia sẻ với Il Fatto Quotidiano:
“Đó là trận chung kết tuyệt vời nhất trong sự nghiệp của tôi. Chưa từng có trận đấu nào mà người hâm mộ quan tâm nhiều như vậy. Tassotti – Costacurta – Baresi – Maldini được xem là hàng phòng ngự chắc chắn hất trong bóng đá hiện đại. Nhờ sự chỉ dẫn của thiên tài Sacchi, chúng tôi biết cách di chuyển nhịp nhàng và rất hiểu ý nhau. Mọi chuyện được định đoạt với những bàn thắng của Gullit và Van Basten, bộ đôi trên hàng công của chúng tôi”.
Cúp C1 đó là danh hiệu lớn đầu tiên cho Costacurta và AC Milan của Sacchi. Tháng 6/1989, chàng trai 23 tuổi cùng Rossoneri đánh bại Sampdoria của Roberto Mancini 3-1 để giành Supercoppa Italiana. Vào cuối năm, “lữ đoàn đỏ đen” vượt qua Barcelona và bổ sung UEFA Super Cup vào bộ sưu tập của mình. Sau đó, Costacurta có thêm danh hiệu Intercontinental Cup nhờ thắng lợi 1-0 trước Nacional Medellin của Rene Higuita.
Những ngày ngọt ngào liên tục đến, tạo nên sự phấn khích trong lòng chàng trai người Lombardia. Tuy nhiên, đến năm 1990, anh bắt đầu nếm trải nỗi thất vọng đầu tiên. AC Milan đối đầu với Juventus của Dino Zoff ở chung kết Coppa Italia. Costacurta không ra sân ở trận lượt đi tại Turin và tỷ số hòa 0-0 được giữ nguyên cho đến khi tiếng còi mãn cuộc vang lên. Sang trận lượt về tại San Siro, AC Milan nhận thất bại 0-1, ngậm ngùi nhìn đối thủ bước lên bục vinh quang.
Sự thất vọng ấy không ở lại quá lâu. Cũng trong năm 1990, Costacurta sát cánh cùng Baresi góp công đưa AC Milan tiến đến trận chung kết cúp C1 thứ hai. Ngày 23/5/1990, Rossoneri đánh bại Benfica 1-0 ở Vienna, nâng cao cúp bạc. Tương tự như lần trước, sau khi trở thành nhà vô địch cúp C1, họ tiếp tục ẵm danh hiệu UEFA Super Cup và Intercontinental Cup, để kết thúc một năm với nhiều gam màu rực rỡ.
Đặt mua áo đấu mùa 2021/22 của AC Milan tại đây
Mùa hè 1994 bi kịch của Costacurta
AC Milan bất bại trong các trận chung kết cúp C1 kể từ cuối thập niên 1980. Tuy nhiên, khi kỷ nguyên UEFA Champions League bắt đầu, Rossoneri ngay lập tức phải nhận trái đắng. Năm 1993, “gã khổng lồ” Serie A tràn đầy tự tin khi hành quân đến Munich để tranh ngôi vương châu Âu với Olympique Marseille. Cuối cùng, hành trình tuyệt vời của họ bị hủy hoại bằng thất bại 0-1 trước đội bóng thành phố cảng nước Pháp.
Sự thất vọng chưa dừng lại. AC Milan của Costacurta tiếp tục để thua Parma trong trận tranh UEFA Super Cup và Sao Paulo ở Intercontinental Cup (Marseille bị cấm thi đấu và đội bóng áo sọc đỏ đen được lựa chọn để thay thế). Hàng thủ thiếu sự chắc chắn là nguyên nhân chính dẫn đến việc Rossoneri ngậm ngùi trở thành “kẻ về nhì”. Cũng như các đồng đội, trung vệ 27 tuổi không tránh khỏi những lời chỉ trích.
Bước sang năm 1994, Costacurta thể hiện màn trình diễn xuất sắc trên sân cỏ. Thế nhưng, chỉ một vài khoảnh khắc bốc đồng khiến anh không thể góp mặt trong trận cuối cùng của các giải đấu lớn. Ở trận bán kết Champions League với Monaco, Costacurta nhận thẻ đỏ sau pha va chạm không đáng có với Jurgen Klinsmann. Với án treo giò, anh phải ở nhà nhìn các đồng đội giành chiến thắng 4-0 trước “Dream Team” Barcelona của Johan Cruyff.
Đến mùa hè, phong độ ấn tượng của trung vệ người Lombardia góp phần đưa tuyển Italia tiến vào trận chung kết World Cup. Song ở trận bán kết gặp Bulgaria, Costacurta phạm lỗi với Hristo Stoichkov và phải nhận thẻ vàng từ trọng tài. Chừng đó là đủ để khiến anh vắng mặt ở cuộc chạm trán Brazil tại Pasadena. Chàng trai của AC Milan tỏ ra không phục với quyết định này. Anh chia sẻ sau khi tiếng còi mãn cuộc vang lên:
“Tôi sẵn sàng từ bỏ Scudetto để được chơi trận chung kết. Các bạn làm ơn đừng viết kịch bản cho bộ phim truyền hình từ nó. Tôi đang trải qua một bi kịch và thật may mắn khi được các đồng đội giúp đỡ. Không hiểu sao tôi luôn kết thúc hành trình của mình với án treo giò. Trước đó là với Klinsmann, bây giờ là Stoichkov. Tôi hiểu các trọng tài, họ có lúc mắc sai lầm. Tôi không phạm lỗi với Stoichkov. Anh ta quá khôn ngoan, còn tôi thì ngớ ngẩn”.
Hàng thủ Azzurri vẫn đứng vững trong hơn 120 phút. Nhưng thất bại ở loạt penalty cân não khiến giấc mơ giành cúp vàng sau 12 năm chờ đợi của họ tan thành mây khói. Về phần Costacurta, anh phải mất một thời gian dài để vượt qua nỗi thất vọng mùa hè năm ấy. Billy chia sẻ trong một buổi phỏng vấn với Sky Sport vào năm 2020: “Tôi từng trải qua những ngày tháng tuyệt vời vào năm 1994. Chúng tôi vô địch Champions League. Tuy nhiên, ở World Cup, tôi lại bỏ lỡ trận chung kết chỉ vì một quyết định gây tranh cãi”.
Chuỗi ngày cay đắng với Costacurta chưa kết thúc
Khi đã ngoài 30 tuổi, Costacurta được góp mặt trong phần lớn các trận chung kết quan trọng. Song không phải lúc nào anh cũng được nở nụ cười ngọt ngào.
Tháng 12/1994, AC Milan nhận thất bại 0-2 ở trận tranh Intercontinental Cup với Velez Sarsfield tại Tokyo. Đó là màn trình diễn tồi tệ nhất của Billy. Đầu hiệp hai, anh phạm lỗi với Jose Flores trong vòng cấm, khiến AC Milan phải đối mặt với quả phạt đền. Từ khoảng cách 11m, Roberto Trotta dễ dàng sút tung lưới Sebastiano Rossi, mở tỷ số trận đấu. Đến phút 57, đường chuyền về của Costacurta vô tình trở thành pha kiến tạo cho Asad ghi bàn thắng thứ hai cho Velez Sarsfield. Buổi tối đáng quên của anh khép lại bằng tấm thẻ đỏ sau pha phạm lỗi với Asad. Ngày hôm sau, tờ La Gazzetta dello Sport chạy dòng tiêu đề trên trang bìa với nội dung: “Bộ phim truyền hình của Billy”. Tờ La Repubblica cũng có bài viết chỉ trích Costacurta thậm tệ.
Phải đến tháng 2/1995, trung vệ người Lombardia mới có cơ hội lấy lại niềm tin của người hâm mộ. AC Milan đánh bại Arsenal sau 2 lượt trận và giành UEFA Super Cup. Trận đấu ấy cũng đánh dấu chiến tích cuối cùng của thế hệ “Grande Milan”. Ngày 24/5/1995, kỷ nguyên thành công ở Champions League của Rossoneri kết thúc bằng thất bại 0-1 trước Ajax Amsterdam trong trận chung kết ở Vienna.
Bất chấp việc giành thêm 2 Scudetto, AC Milan và Costacurta lại tỏ ra vô duyên với những giải đấu cúp. Tháng 8/1996, Rossoneri để thua Fiorentina 1-2 trong trận tranh Supercoppa Italiana. Tháng 4/1998, họ để Lazio lội ngược dòng ở lượt về chung kết Coppa Italia.
Sự bình thản trong buổi hoàng hôn
Ngôi vương Champions League chỉ trở lại với AC Milan khi họ được dẫn dắt bởi HLV Carlo Ancelotti. Ngày 28/5/2003, “lữ đoàn đỏ đen” đánh bại Juventus sau loạt penalty cân não trong trận chung kết tại Old Trafford. Ở tuổi 37, Costacurta được yêu cầu đảm nhiệm vai trò hậu vệ phải, nhường vị trí trung vệ cho bộ đôi Paolo Maldini – Alessandro Nesta. Đó là trận chung kết Champions League cuối cùng mà Costacurta được ra sân. Cũng trong năm ấy, anh còn giành được chiếc cúp Coppa Italia duy nhất trong sự nghiệp dù không thi đấu bất kỳ phút nào. Đến tháng 8, danh hiệu UEFA Super Cup thứ 4, sau khi vượt qua FC Porto của Jose Mourinho tại Công quốc Monaco.
Trận tranh Intercontinental Cup với Boca Juniors vào tháng 12 lại là câu chuyện khác. Costacurta thi đấu tốt trong suốt 120 phút, nhưng lại đá hỏng quả penalty cuối cùng trong loạt sút luân lưu. AC Milan không thể giành chiến thắng trước nhà vô địch Copa Libertadores. Nhưng các milanisti không trách móc anh nửa lời. Họ hiểu rằng “lão tướng” người Lombardia đã quá mệt mỏi sau khi phải chiến đấu hơn 2 giờ đồng hồ. Bản thân Costacurta cũng không cảm thấy quá buồn. Trong một buổi ghé thăm Virmara, anh kể lại câu chuyện này để truyền cảm hứng cho các cầu thủ trẻ của AC Milan:
“Trận đấu thú vị nhất mà tôi từng chơi là Intercontinental Cup ở Yokohama vào năm 2003. Tôi đã chơi suốt 120 phút ở tuổi 37 và cảm thấy rất mệt mỏi. Do đó, tôi sút hỏng quả penalty quan trọng nhất trong sự nghiệp. Các cậu phải làm tan biến cảm giác hồi hộp khi bước đi từ vòng tròn giữa sân đến chấm penalty. Và hãy làm tốt hơn tôi trong việc ghi bàn”.
Tháng 8/2004, Costacurta có thêm một lần cùng AC Milan vô địch Supercoppa Italiana. Danh hiệu ấy mang đến cho các milanisti đôi chút vui vẻ, trước khi họ hứng chịu một thất bại cay đắng: chung kết Champions League với Liverpool tại Istanbul. Thầy trò HLV Ancelotti dẫn trước đối thủ 3-0 sau 45 phút thi đấu đầu tiên. Thế nhưng, sang hiệp hai, Liverpool chỉ cần khoảng 6 phút để cân bằng tỷ số 3-3. AC Milan không thể có thêm bàn thắng trong phần còn lại của trận đấu và gục ngã ở loạt penalty cân não. Costacurta ngồi trên băng ghế dự bị, nhìn vẻ mặt thất thần của các đồng đội với sự bình thản. Trong sự nghiệp, anh còn trải qua nhiều cú sốc lớn hơn thế.
Costacurta gắn bó với AC Milan cho đến hết mùa giải 2006/07. Ở tuổi 41, Billy từ chối tham dự trận chung kết Champions League với Liverpool. Anh chọn trận đấu cuối cùng trên sân nhà San Siro vào ngày 19/5 để nói lời giã từ sự nghiệp. Costacurta ghi một bàn thắng trên chấm phạt đền, nhưng không thể giúp AC Milan tránh khỏi thất bại trước Udinese. Còn tại Athens, các đồng đội thay anh phục thù Liverpool, mang về cho anh thêm một tấm huy chương ở đấu trường danh giá nhất châu Âu.
Việc kém may mắn trong các trận chung kết chỉ là những chấm đen trên bức tranh sự nghiệp có nhiều gam màu rực rỡ của Costacurta. Không ai có thể phủ nhận tài năng của anh. Các milanisti coi anh là một trong những cầu thủ vĩ đại thuộc kỷ nguyên của Chủ tịch Silvio Berlusconi. Và người hâm mộ bóng đá Italia cũng vậy.
(Lược dịch từ bài “Costacurta e le finali: dal trionfo di Barcellona al rigore ciabattato del 2003” trên tờ Goal).
