Nhờ chiến tích vô địch Serie A 1963/64, Bologna giành vé tham dự cúp European Cup (tiền thân của Champions League). Tuy nhiên, họ bị Anderlecht hất văng ngay từ vòng sơ loại bởi… đồng xu.
Dưới sự dẫn dắt của HLV Thiago Motta, Bologna đang mơ về tấm vé tham dự Champions League. Không chỉ người hâm mộ Rossoblù, mà nhiều người yêu bóng đá trung lập cũng mong chờ cái kết đẹp cho tập thể đến từ vùng Emilia-Romagna sau hành trình tuyệt vời của họ tính đến hiện tại. Nếu giấc mơ trở thành sự thật, đây sẽ là lần thứ hai Bologna được hít thở bầu không khí Champions League. Lần đầu tiên của họ đến cách đây đúng 60 năm, dưới sự dẫn dắt của HLV Fulvio Bernardini. Trước đó, Bologna vừa đánh bại Inter Milan của huyền thoại Helenio Herrera trong trận play-off để giành Scudetto, và có vé tiến đến đấu trường danh giá nhất châu Âu.
Trong lần đầu tiên góp mặt ở Champions League, Bologna đã không gặp may. Kết quả bốc thăm đưa đại diện Serie A chạm trán Anderlecht ở vòng đầu tiên. Hai đội hòa nhau với tổng tỷ số 2-2 sau lượt đi và lượt về. Theo luật, Bologna và Anderlecht sẽ phải thi đấu thêm một lần nữa để phân định thắng bại. Song kết quả ở cuộc tái đấu này vẫn không thay đổi. Cuối cùng, việc đi tiếp hay dừng lại của hai đội bóng được quyết định bởi đồng xu may rủi.
Kiên cường trước sóng gió trên đất Bỉ
Mùa giải 1963/64, Bologna giành Scudetto thứ bảy trong lịch sử. Danh hiệu này rất đặc biệt, bởi đây là lần duy nhất trong lịch sử bóng đá Italia, Scudetto được quyết định bởi trận play-off. Bologna đánh bại Inter Milan trong trận chiến vương quyền ở thủ đô Roma. Tuy nhiên, họ không ăn mừng quá cuồng nhiệt, bởi chỉ 4 ngày trước khi màn so tài ấy diễn ra, Chủ tịch vĩ đại Renato Dall’Ara đột ngột qua đời.
Sau kỳ nghỉ hè, toàn đội hội quân tại Pievepelago để chuẩn bị cho mùa giải mới. Màn trình diễn thiếu thuyết phục trong những trận giao hữu là lời cảnh báo cho một mùa giải khó khăn sẽ đến với Bologna. Không khó để người hâm mộ tìm ra nguyên nhân. Chiến tích Scudetto làm thầy trò Bernardini thiếu động lực thi đấu, còn lối chơi của họ cũng bị các đối thủ nghiên cứu rất kỹ. Để xốc lại tinh thần, Bologna cần một liều thuốc, đó là trải nghiệm đầu tiên ở European Cup (ngày nay là UEFA Champions League).
Ở vòng sơ loại, Bologna chạm trán Anderlecht. Trận lượt đi diễn ra vào ngày 9/9/1964, trên sân Emile Verse (nay là sân Công viên Lotto) tại thủ đô Brussels. Chỉ ít ngày sau, Serie A 1964/65 sẽ khởi tranh. Đội hình của HLV Bernardini đang gặp phải quá nhiều vấn đề. Hậu vệ cánh Bruno Capra và tiền vệ phải Marino Perani đều là những trụ cột trong trận play-off với Inter Milan, được chiến lược gia 58 tuổi triệu tập nhưng lại không lên máy bay cùng toàn đội. Vào thời điểm ấy, thủ tục di chuyển trên khắp châu Âu chưa thuận lợi như bây giờ. Capra phải mất rất nhiều thời gian để kịp có mặt tại Bỉ, trong khi Perani may mắn hơn khi kịp gặp các đồng đội tại sân bay.
Ngoài ra, Bologna còn gặp khó khăn trong việc thích nghi với điều kiện khí hậu của nước chủ nhà. Trước quá nhiều bất lợi, HLV Bernardini thẳng thắn tuyên bố trong buổi họp báo: “Đây là trận đấu vất vả đối với Bologna. Chúng tôi không cần thắng, chỉ cần hòa là được rồi”.
Đội quân của HLV Bernardini còn phải đối mặt với sự cuồng nhiệt trên khán đài sân Emile Verse. 70.000 người hâm mộ Anderlecht đã có mặt, bao gồm cả Hoàng tử Albert II. Trong khi đó, số lượng người Italia hành quân đến đất khách chỉ khoảng 20.000. Bologna sử dụng đội hình gồm cầu thủ chạy cánh phải Marino Perani, cánh trái thuộc về Ezio Pascutti, bộ đôi tiền vệ trung tâm Giacmo Bulgarelli – Helmut Haller và trung phong Harald Nielsen. Với tâm lý chỉ cần hòa là đủ, Rossoblu nhập cuộc với thế trận phòng ngự. Bên kia chiến tuyến, Anderlecht nắm nhiều lợi thế nhưng lại không thể phá vỡ lối chơi chặt chẽ của đại diện Serie A. Chiến thuật của HLV Bernardini phát huy hiệu quả trong hiệp một, giúp Bologna giữ được kết quả hòa 0-0.
HLV Vittorio Pozzo, người từng đưa tuyển Italia đến chức vô địch World Cup 1934 và 1938, khi ấy đang là phóng viên đặc biệt của tờ La Stampa. Trong bài viết của mình về trận đấu tại sân Emile Verse, ông mô tả: “Ở mỗi hiệp đấu, Bologna thể hiện hình ảnh rất khác nhau. Trong hiệp một, họ muốn tự bảo vệ mình, tức là chơi để phòng ngự co cụm. Điều đó giúp họ hóa giải lối chơi của đối thủ thành công. Người hâm mộ sẽ lầm tưởng rằng Anderlecht chiếm ưu thế nhưng không thể phá rào cản trước khung thành của Bologna. Song trên thực tế, Bologna mới nắm giữ thế trận, kiểm soát về mặt không gian. Ở khu vực giữa sân, Anderlecht đã làm những gì họ muốn. Nhưng khi vào đến vòng cấm đối thủ, họ thường bị chặn lại một cách đột ngột, thậm chí có phần hơi thô bạo. Vì vậy, hai đội bước vào giờ nghỉ với tỷ số hòa 0-0”.
Sang hiệp hai, tình hình đã thay đổi. Chính xác hơn, việc Anderlecht có được bàn thắng mở tỷ số của Paul Van Himst ở phút 49 buộc Bologna không thể thi triển lối chơi như trước nữa. Họ đứng trước 2 sự lựa chọn: vùng lên để tìm kiếm bàn gỡ hoặc tiếp tục phòng ngự để hạn chế bàn thua. Từng phút trôi qua, đại diện Serie A tỏ ra bối rối. Anderlecht có thêm nhiều cơ hội nới rộng cách biệt. May mắn cho Bologna, các cầu thủ đội chủ nhà không thể tận dụng những cơ hội ấy.
“Anderlecht có thể ghi thêm ít nhất một bàn nữa” – HLV Pozzo nhận định – “Ở đây, tôi muốn chỉ ra hai trong số những pha bóng đủ để mang về bàn thắng. Đầu tiên, Jacques Stockman xuất phát từ cánh phải, đẩy bóng qua hai chân Francesco Janich rồi tiếp tục đánh lừa thủ môn William Negri. Tuy nhiên, khi đối mặt với khung thành trống, Stockman lại không thể dứt điểm, để trái bóng đi ra ngoài. Ở tình huống thứ hai, chàng trai Johannes Devrindt được đặt vào vị trí dứt điểm thuận lợi, đón đường chuyền đẹp mắt từ cánh trái rồi chỉnh thước ngắm cẩn thận. Đáng tiếc, cú sút lại đưa bóng đi chệch mục tiêu”.
Sau khi ngăn chặn những cơ hội nguy hiểm của Anderlecht, Bologna cố gắng tấn công, nuôi hy vọng rời đất Bỉ với kết quả hòa. Thế nhưng, niềm vui không đến với thầy trò ông Bernardini. HLV Pozzo kể lại: “Các cầu thủ Bologna thử tài thủ môn Jean-Marie Trappeniers bằng một số cú sút rất mạnh. Người tạo ra nhiều nguy hiểm nhất là cầu thủ chạy cánh phải Perani. Nielsen cũng có đến 2 lần đưa bóng vào lưới Anderlecht nhưng đều không được trọng tài công nhận”.
Tỷ số ở trận lượt đi là 1-0 nghiêng về Anderlecht. Cơ hội đi tiếp của Bologna vẫn còn, khi họ trở về sân nhà Comunale di Bologna (sân Renato Dall’Ara ở hiện tại) để thi đấu trận lượt về. HLV Pozzo không tin vào một cuộc lội ngược dòng. Nhiều người hâm mộ và chuyên gia bóng đá cũng nghĩ như vậy. Tuy nhiên, ở đời đâu ai hay chữ ngờ.
Bologna níu kéo hy vọng
Màn tái đấu diễn ra vào ngày 7/10/1964. Gần một tháng sau trận lượt đi, những tín hiệu khả quan bắt đầu đến với Bologna. Serie A đã quay trở lại, và nhà đương kim vô địch có phong độ rất cao. Vì vậy, họ tràn đầy hưng phấn khi tiếp đón các vị khách Anderlecht.
Trong hiệp một, người hâm mộ được chứng kiến cuộc chiến thực sự, với tốc độ trận đấu được đẩy lên rất cao. Anderlecht thi triển lối chơi thiên về kỹ thuật, giữ bóng trong chân và phòng ngự theo khu vực đầy hiện đại. Song điều đó chỉ được thể hiện trong nửa giờ đồng hồ. Sau pha va chạm với Nielsen, Pierre Hanon bị thương nặng. Vào thời điểm ấy, luật thay đổi người chưa xuất hiện, khiến Anderlecht phải chơi với 10 người trong phần còn lại của trận đấu.
Bên kia chiến tuyến, đội chủ nhà tranh bóng tốt. Trái ngược với trận lượt đi, họ được hưởng nhiều pha đá phạt hơn, do đối thủ thường xuyên phạm lỗi. Sang hiệp hai, điều gì phải đến cũng đã đến. Phóng viên Giulio Accatino kể lại trên La Stampa: “Phút 57, Perani dẫn bóng đến sát đường biên ngang, kéo theo hậu vệ cánh Jean Cornelis rồi tạt vào trong. Nielsen không đón được bóng, nhưng Pascutti đã có mặt đúng lúc để đánh đầu tung lưới Anderlecht”.
Ngay sau đó, Negri xuất sắc ngăn chặn nỗ lực cá nhân của Van Himst. Đến phút 75, tỷ số được nâng lên thành 2-0. Người lập công là Nielsen, sau khi tiền đạo này đón đường chuyền của Pascutti. Bologna lội ngược dòng và cánh cửa tiến vào vòng 1/8 đã mở ra trước mắt. Tuy nhiên, trận đấu vẫn còn đến 15 phút nữa. Các vị khách chắc chắn không chờ đến khi tiếng còi mãn cuộc vang lên để nhận thất bại. Cuối cùng, Bologna đã không thể bảo vệ thành quả của mình.
Ông Accatino kể tiếp: “Rossoblù co cụm phòng ngự để giữ vững tỷ số và chính sự thận trọng quá mức này đã khiến họ trả giá đắt. Phút 89, Armand Jurion tiến đến gần vòng cấm rồi dứt điểm. Janich cản phá nhưng đưa bóng đi thẳng vào chân Stockman, để cầu thủ chạy cánh người Bỉ tung cú volley. 2-1 cho Anderlecht!”
Ngay sau khi chủ nhà giao bóng, trọng tài Lajos Horvath liền thổi hồi còi kết thúc trận đấu. Kết quả hòa 2-2 sau lượt đi và lượt về buộc Bologna lẫn Anderlecht phải chơi thêm một trận nữa trên sân trung lập. Địa điểm được chọn là sân Camp Nou của CLB Barcelona, trận đấu diễn ra sau đó 7 ngày.
Bàn thua nghiệt ngã khiến phòng thay đồ của Rossoblù trở nên ngột ngạt. Đội trưởng Mirko Pavinato thẳng thắn chỉ trích thủ môn Negri: “Đáng lẽ cậu phải lao ra để cản phá. Thay vào đó, cậu lại đứng yên trên vạch vôi”.
Pascutti nói thêm: “Sự thật là như vậy. Anh phải tiến gần đến vị trí của Stockman hơn…”.
Thời khắc quyết định
Ngày 14/10/1964, trận đấu quyết định giữa Anderlecht và Bologna diễn ra. Trước đó 3 ngày, HLV Bernardini đã cho các trụ cột được nghỉ ngơi ở trận gặp Sampdoria thuộc vòng 5 Serie A, khiến nhà đương kim vô địch phải nhận thất bại 0-1.
Màn đọ sức một mất một còn bắt đầu vào lúc 4 giờ chiều, trước sự chứng kiến của chỉ 5.000 khán giả. Do trục trặc kỹ thuật, màn so tài này không được tường thuật trực tiếp ở Italia. Các cầu thủ Bologna rất tự tin, nhất là khi toàn bộ cầu thủ trong đội hình xuất phát đều có thể trạng tốt. Bên kia chiến tuyến, Jorge Cayuela có màn ra mắt Anderlecht.
Trong hiệp một, cả hai đội đều nhập cuộc mạnh mẽ. Van Himst có cơ hội mở tỷ số cho Anderlecht nhưng bất thành. Tumburus và Janich bên phía Bologna cũng không gặp may trong những pha dứt điểm của mình. Sang hiệp hai, đại diện Italia tấn công ở tốc độ cao. Thế nhưng, thần may mắn đã không mỉm cười. Bulgarelli và Haller lần lượt bỏ lỡ cơ hội. Đến phút 49, Pascutti đưa bóng găm thẳng vào cột dọc Anderlecht. Sau đó, Nielsen cũng gây thất vọng với 2 pha tình huống đứng ngay trước khung thành. Tỷ số 0-0 kéo dài đến hết phút 90, sang cả thời gian đá bù giờ và hiệp phụ. Pha bóng đáng chú ý cuối cùng là cú sút trúng xà ngang của Pascutti.
Vào thời điểm ấy, loạt luân lưu chưa ra đời. Vậy nên việc thắng bại được quyết định bằng cách tung đồng xu. Trọng tài Daniel Zaniquiegui Izco cũng chưa chuẩn bị cho kịch bản này. Ông đứng giữa sân rồi để đồng xu rơi tự do xuống sân cỏ. Điều đó tạo nên một tình huống dở khóc dở cười: do mặt sân lầy lội, đồng xu găm xuống đất theo phương thẳng đứng chứ không ngả sang bên nào.
Ở lần tung đồng xu thứ hai, nếu mặt có hình đại bàng ngửa lên, Bologna sẽ hẹn Liverpool ở vòng 1/8. Ngược lại, Anderlecht sẽ đi tiếp nếu hình ảnh của Francisco Franco xuất hiện. May mắn đã thuộc về đại diện nước Bỉ và Bologna dừng cuộc chơi ở đấu trường danh giá nhất châu Âu. Đó cũng là trận đấu duy nhất của đội bóng vùng Emilia-Romagna tại Champions League tính đến hiện tại.
(Lược dịch từ bài “L’unica volta del Bologna in Champions: quando i felsinei furono eliminati dalla monetina” trên trang Goal).
