Rui Costa không phàn nàn khi nhìn lại sự nghiệp của mình. Và các đồng đội cũng không thể phàn nàn mỗi khi được sát cánh cùng anh. Đơn giản, vì anh quá tuyệt vời!
Buổi chiều ngày 13/7/2001. Rui Costa băng qua đường hầm dẫn vào thảm cỏ xanh ở sân Artemio Franchi. Đoạn đường ấy quá quen thuộc, tiền vệ người Bồ Đào Nha đã đi hàng trăm lần trong 7 năm gắn bó với Fiorentina. Nhưng lần này, cảm xúc của anh rất khác. Anh không mặc bộ quần áo màu tím quen thuộc của La Viola, mà khoác lên người chiếc áo thun trắng và quần jean. Đôi mắt của Rui Costa sưng lên vì khóc quá nhiều. Anh không thể che giấu sự xúc động. Ngày hôm ấy, anh nói lời tạm biệt gia đình Fiorentina. Tiền vệ 29 tuổi sắp phải rời khỏi thành phố mà anh không bao giờ muốn chia xa.
Hơn 10.000 tifosi có mặt trên khán đài Artemio Franchi để chứng kiến Rui Costa chạy những bước cuối cùng khi vẫn còn là cầu thủ của Fiorentina. Tất cả đều rất buồn. Một phần trái tim của họ dành cho người nhạc trưởng tài hoa, phần còn lại đang lo lắng cho tình hình của La Viola. Đội bóng mà họ yêu mến đang gặp khó khăn về tài chính. Bán Rui Costa cho AC Milan là một trong những nỗ lực tuyệt vọng của ban lãnh đạo nhằm giúp Fiorentina không bị phá sản, điều xảy đến sau 12 tháng nữa.
Rui Costa chưa bao giờ gặp khó khăn khi bày tỏ tình cảm của mình với người hâm mộ Fiorentina. Nhưng ngày hôm ấy, khi cầm micro lên, cảm xúc nghẹn ngào khiến anh không thể cất lời. Thông điệp cuối cùng của cầu thủ người Bồ Đào Nha tại Artemio Franchi rất ngắn gọn: “Cảm ơn các bạn vì đã ở bên tôi trong 7 năm qua. Suốt cuộc đời của tôi sẽ dành để nhớ về các bạn. Thật khó để tôi đứng trước mặt các bạn và nói lời chào tạm biệt. Rất khó. Xin lỗi, tôi không nói câu ấy được. Tôi sẽ không bao giờ quên những khoảnh khắc tuyệt vời mà tôi đã có được ở đây trong những năm qua”.
Đứng cạnh Rui Costa vào thời điểm ấy là huyền thoại Giancarlo Antognoni và thị trưởng Firenze, Leonardo Domenici. Cả hai cùng trao cho cho chàng cầu thủ của mình một tấm bảng kỷ niệm với dòng chữ ngắn gọn nhưng đầy ý nghĩa: “Gửi Manuel Rui Costa, thủ quân của Fiorentina mà chúng tôi không thể nào quên. Xin cảm ơn vì sự gắn bó và tình yêu của bạn dành cho thành phố Firenze”.
Mối tình Firenze – Rui Costa
Mùa hè năm 1994, HLV Johan Cruyff rất muốn đưa Rui Costa về Barcelona. Ở Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha, những chiếc áo “Blaugrana” in tên của cựu tiền vệ Benfica bắt đầu được bán. Nhưng một vấn đề bất ngờ xảy ra. Chủ tịch đương nhiệm của Benfica, người có ý định đẩy Rui Costa đến xứ Catalonia, bị Manuel Damasio đánh bại trong cuộc bầu cử vị trí quyền lực nhất ở CLB. Damasio cảm thấy số tiền Barcelona bỏ ra không tương xứng với đẳng cấp của chàng trai 22 tuổi. Mọi quá trình đàm phán nhanh chóng kết thúc.
Đó là tin tốt lành với Fiorentina, đội bóng đang cố gắng giành Scudetto. Antognoni từng theo dõi trực tiếp trận đấu giữa Italia và Bồ Đào Nha tại giải U21 châu Âu. Mặc dù thi đấu không quá nổi trội, Rui Costa vẫn khiến huyền thoại của La Viola cảm thấy bị cuốn hút. Mọi chuyện giống như tình yêu sét đánh. Đây không phải lần đầu tiên Rui Costa khiến một huyền thoại phải cất lời khen ngợi khi xem mình chơi bóng. Nhiều năm trước đó, Eusebio vĩ đại đã phát hiện ra tài năng của chàng trai này. Thậm chí Rui Costa chỉ cần 10 phút chơi bóng để chiếm trọn tình cảm của “Báo đen”.
Vài ngày sau cuộc bầu cử ở Benfica, ban lãnh đạo Fiorentina cử người sang Lisbon để đặt lên bàn đàm phán số tiền lớn hơn phía Barcelona đưa ra. Đội bóng thủ đô Bồ Đào Nha ngay lập tức gật đầu. Nhưng còn một vấn đề khác chờ phía La Viola giải quyết: thuyết phục Rui Costa từ bỏ giấc mơ khoác áo “Blaugrana”. Trong buổi gặp trực tiếp chàng trai 22 tuổi, Antognoni bày tỏ bằng tất cả sự chân thành: “Tôi mơ được tặng cho cậu chiếc áo số 10 của mình”.
Ý chí của Rui Costa bị lung lay. Một điều khác tác động đến tâm lý của anh, đó là tình yêu dành cho Benfica. Đội chủ sân Estadio da Luz đang trải qua cuộc khủng hoảng tài chính nghiêm trọng, và Rui Costa muốn chia sẻ gánh nặng này bằng cách giúp ban lãnh đạo thu về nhiều tiền nhất có thể. Anh không có ấn tượng quá lớn với Fiorentina và chỉ miễn cưỡng chuyển đến Artemio Franchi. Trong mắt anh, Fiorentina là một đội bóng mới trở lại Serie A nhưng giàu tham vọng. Hai ngôi sao sáng nhất của đội bóng này là HLV Claudio Ranieri và chân sút khét tiếng Gabriel Omar Batistuta. Tuy nhiên, một điều mà anh không thể ngờ tới: tình yêu lớn nhất trong cuộc đời của mình đang chờ đợi ở Firenze.
Ban đầu, người hâm mộ đội bóng áo tím cũng có quan điểm trái chiều về chàng trai người Bồ Đào Nha. Phần đông không biết nhiều về Rui Costa. Song cũng không ít người cảm thấy cầu thủ này sẽ trở thành “Antognoni mới”. Khác với Roberto Baggio, người từng khoác áo số 10 ở Artemio Franchi, Rui Costa đá thấp hơn, làm nhiệm vụ của một “số 10 cổ điển”, quan sát sự di chuyển của đồng đội rồi tung ra đường chuyền chính xác đến từng milimet. Óc quan sát của của anh rất tốt, đến mức có thể đưa bóng đến chân Batistuta theo cách mà không ai có thể tưởng tượng được.
Trong màu áo Fiorentina, Rui Costa cống hiến tất cả những gì đẹp nhất của mình, vươn lên trở thành một trong những cầu thủ xuất sắc nhất thế giới vào thời điểm ấy. Tại Artemio Franchi, anh giành được 2 Coppa Italia, 1 Supercoppa Italiana và đôi ba lần cùng các đồng đội cạnh tranh sòng phẳng trong cuộc đua Scudetto. Chừng đó là đủ để anh có một vị trí trong ngôi đền huyền thoại của La Viola. Mối lương duyên ấy có thể kéo dài hơn nếu cơn ác mộng “khủng hoảng tài chính” không ập đến với Fiorentina thêm lần nữa. Rui Costa nhớ lại:
“Khi Batistuta rời đi vào năm 2000, chúng tôi bắt đầu nhận hồi chuông báo động đầu tiên. Mùa hè năm sau, đến lượt tôi và Francesco Toldo ra đi. Tôi sống ở Firenze trong 7 năm, có tình cảm sâu đậm với mảnh đất này bằng cách nào đó mà không ai giải thích được. Đó thực sự là một câu chuyện tình yêu. Thành phố này nuôi dưỡng tôi trở thành một người đàn ông đích thực, một cầu thủ bóng đá đạt đến đẳng cấp cao nhất có thể. Tôi tin chắc rằng nếu vận đen không ập xuống Fiorentina, tôi có thể kết thúc sự nghiệp ở đây”.
Đặt mua áo đấu mùa 2021/22 của AC Milan tại đây
Rui Costa – AC Milan
Người rời Firenze vào ngày 13/7/2001 không còn là một chàng trai trẻ, mà là nhà vô địch đang ở độ tuổi đẹp nhất sự nghiệp. Khác với khi rời Lisbon, Rui Costa biết rõ điều gì đang chờ đợi mình tại AC Milan: cơ hội cạnh tranh những danh hiệu lớn.
Nhưng ít người biết rằng Rossoneri phải trải qua nhiều gian nan mới có được nhạc trưởng người Bồ Đào Nha. Đội bóng đầu tiên liên hệ với Fiorentina để hỏi mua Rui Costa là Parma. Con số 80 tỷ lire được đặt lên bàn đàm phán, kèm theo mức đãi ngộ hấp dẫn dành cho cựu sao Benfica. Ban lãnh đạo Parma cố gắng đẩy nhanh tiến độ để sớm chốt thương vụ này. Tuy nhiên, thiện chí của đội chủ sân Ennio Tardini bị ngăn cản bởi chính Rui Costa. Tiền vệ 29 tuổi chỉ muốn đến AC Milan. Có nhiều lý do dẫn đến quyết định này, và một trong số đó là sự hiện diện của HLV Fatih Terim ở San Siro. Trong quá khứ, cả hai từng có mối quan hệ tốt đẹp ở Artemio Franchi.
Về phần mình, AC Milan cũng rất muốn có Rui Costa. Song Chủ tịch Silvio Berlusconi tỏ ra do dự. Ông cho rằng việc bỏ ra số tiền quá lớn cho một cầu thủ đang chơi bóng ở Italia sẽ khiến Rossoneri trở thành đối tượng bị căm ghét, còn bản thân ông cũng đánh mất vị thế trên chính trường. Lazio nhập cuộc ngay sau Parma, có đủ tiềm lực tài chính để bạo chi vì Rui Costa. Tin tiền vệ người Bồ Đào Nha gia nhập Biancocelesti bắt đầu lan truyền trên mặt báo. Điều đó khiến Berlusconi không thể ngồi yên. Hàng loạt cầu thủ không còn nằm trong kế hoạch của Rossoneri bị thanh lý và 85 tỷ lire được chuyển đến Firenze. Con số đó biến Rui Costa trở thành cầu thủ đắt giá nhất trong kỷ nguyên của Berlusconi tại AC Milan.
Mùa hè năm ấy đánh dấu giai đoạn chuyển giao trong lịch sử đội bóng áo sọc đỏ đen. Ngoài Rui Costa, Filippo Inzaghi và Andrea Pirlo cũng gia nhập AC Milan. Ở chiều ngược lại, Oliver Bierhoff và Zvonimir nói lời chia tay sân San Siro. Trong tay HLV Terim là một đội hình rất mạnh. Trên hàng công, Inzaghi sát cánh cùng Andriy Shevchenko và cả hai được cung cấp bóng bởi “nhạc trưởng” Rui Costa. Vị thuyền trưởng người Thổ Nhĩ Kỳ có đủ yếu tố để làm nên những điều tuyệt vời. Nhưng điều đó không xảy ra. Đến tháng 11, Terim bị sa thải, vị trí HLV ở San Siro được tiếp quản bởi Carlo Ancelotti. Nhà cầm quân người Reggiana chính là mảnh ghép còn thiếu để mang đến cho AC Milan những điều tuyệt vời.
Rui Costa chơi bóng rất hoa mỹ, đậm chất nghệ thuật. Những đường chuyền của anh vẫn cực kỳ chính xác. Song có một con số thống kê khiến nhiều người ngạc nhiên: anh phải mất 2 năm để có được bàn thắng đầu tiên cho AC Milan. Rui Costa rất tự tin khi quyết định dứt điểm, nhưng việc ghi bàn giống như một lời nguyền. Mặc dù vậy, không ai chỉ trích anh vì điều đó. Lý do rất đơn giản: Rui Costa biết cách đặt các đồng đội vào vị trí có thể ghi bàn.
Tại San Siro, Rui Costa tự khẳng định bản thân là một trong những cầu thủ siêu hạng, người góp phần tạo nên một trong những phát kiến vĩ đại của Ancelotti: sơ đồ cây thông Noel 4-3-2-1. Pirlo chơi ở vị trí regista nơi hàng phòng ngự 3 người. Rui Costa và Kaka đá cao hơn, hỗ trợ cho Shevchenko. Sơ đồ này giúp tiền vệ người Bồ Đào Nha giành được những danh hiệu mà anh theo đuổi suốt cuộc đời cầu thủ: 1 Scudetto, 1 Coppa Italia, 1 Supercoppa Italiana, 1 UEFA Super Cup và đỉnh cao là cúp bạc Champions League sau trận chung kết toàn Italia với Juventus.
Trong những năm cuối cùng ở Rossoneri, vấn đề tuổi tác khiến Rui Costa thi đấu kém ổn định. Vị trí tiền vệ sáng tạo thuộc về Kaka, người trẻ hơn, có thể lực và kỹ thuật cá nhân tốt hơn. Song Rui Costa không bao giờ than vãn hay làm loạn phòng thay đồ. Ngược lại, anh truyền cho Kaka rất nhiều kinh nghiệm chơi bóng, để chàng trai người Brazil càng tỏa sáng rực rỡ. Chính Kaka từng thừa nhận trong một cuộc phỏng vấn:
“Tôi và Rui Costa chưa bao giờ có sự cạnh tranh. Thực sự rất vui khi tôi được học hỏi nhiều điều từ anh ấy. Anh ấy thường cho tôi lời khuyên vào cuối hiệp một, chỉ cho tôi cách tìm khoảng trống và tránh sự theo kèm của các hậu vệ. Nó giúp tôi rất nhiều. Có thể nói anh ấy là một người thầy của tôi”.
Mùa hè năm 2006, Rui Costa chia tay AC Milan, để lại 65 pha kiến tạo sau 192 trận đấu. Anh trở về Benfica, đội bóng thuở ban đầu của mình, thi đấu thêm 2 năm rồi tuyên bố giã từ sự nghiệp. Không quá khi nói rằng Rui Costa là một trong những “số 10 cổ điển” xuất sắc nhất mọi thời đại. Mặc dù vậy, anh chưa bao giờ tỏ vẻ kiêu ngạo. Để nói về sự nghiệp của mình, anh tóm gọn trong 3 câu:
“Khi còn chơi ở Fiorentina, tôi có cơ hội phục vụ Batistuta, Chiesa, Mijatovic, Balbo, Edmundo và Oliveira. Đến AC Milan, tôi được chuyền bóng cho Shevchenko, Inzaghi, Crespo và Vieri ghi bàn. Có thể nói tôi là một người đàn ông hạnh phúc và không có lý do gì để phàn nàn”.
Rui Costa không phàn nàn khi nhìn lại sự nghiệp của mình. Và các đồng đội cũng không thể phàn nàn về màn trình diễn của anh. Chắc chắn là vậy!
(Lược dịch từ bài “Rui Costa, ‘O Maestro’ che insegnò calcio con Fiorentina e Milan“ trên tờ Goal).
