Fabrizio Ravanelli: Từ chàng trai tỉnh lẻ đến chiếc lông vũ tinh khôi

Khởi đầu khó khăn tại một đội bóng tỉnh lẻ, vươn lên trở thành huyền thoại trên sân cỏ Serie A rồi tỏa sáng rực rỡ bên ngoài biên giới Italia. Đó là câu chuyện về Fabrizio Ravanelli.

Những tình huống cong lưng chạy thẳng vào khung thành đối phương. Mái tóc bạc không thể nhầm lẫn ở trên sân. Những cú sút bằng chân trái đầy uy lực và chính xác, cùng những pha ăn mừng cuồng nhiệt như mất kiểm soát. Ravanelli khiến người hâm mộ phải nhớ đến mình nhờ vào những chi tiết ấy. Anh là một trong những tiền đạo xuất sắc nhất tại Italia vào thập niên 1990. Đỉnh cao của “Gã đầu bạc” gắn liền với Juventus, đội bóng đã giúp anh giành được hàng loạt danh hiệu quan trọng nhất sự nghiệp.

Bên cạnh sự thăng tiến về chuyên môn, Ravanelli còn thường vướng vào rắc rối do sự cứng rắn và không bao giờ biết thỏa hiệp của bản thân. Dần dần, bầu không khí quá ngột ngạt đã đẩy anh đến những ngã rẽ không thể quay đầu. Thậm chí, anh phải rời Italia để tiếp tục theo đuổi niềm đam mê bóng đá.

Chàng trai tỉnh lẻ

Giống như nhiều cầu thủ khác, Ravanelli bắt đầu chơi bóng từ những lò đào tạo tại địa phương. Anh sinh ở Perugia vào ngày 11/12/1968, gia nhập đội trẻ của thành phố khi còn rất nhỏ. Đến năm 8 tuổi, mái tóc của anh bắt đầu bạc do yếu tố di truyền. Theo thời gian, điều này trở thành đặc điểm nhận dạng của Ravanelli, giúp anh trở nên nổi tiếng. Khi bước sang tuổi 17, anh được một ngân hàng chọn làm đại sứ thương hiệu nhờ vào mái tóc đặc biệt của mình.

Ở tuổi 18, Ravanelli lần đầu tiên bước ra sân khấu chuyên nghiệp, khi cùng Perugia chinh chiến ở Serie C2. Anh không mất nhiều thời gian để trở thành nhân vật chính. Nhờ nền tảng thể lực dồi dào, Ravanelli được HLV Mario Colautti điền tên vào vị trí trung phong, giao nhiệm vụ di chuyển thật nhiều để tạo khoảng trống và tìm kiếm cơ hội ghi bàn. Đáp lại sự tin tưởng ấy, Ravanelli ghi 5 bàn sau 26 lần ra sân trong mùa giải đầu tiên, thành tích ấn tượng đối với một cầu thủ trẻ.

*Ravanelli và các đồng đội trong màu áo Reggiana.*

Một năm sau, ở mùa giải 1987/88, Ravanelli bắt đầu bùng nổ và tạo tiếng vang lớn. Chàng trai người Perugia dứt điểm tung lưới đối phương 23 lần sau 32 trận, ẵm danh hiệu Vua phá lưới và xô đổ hàng loạt kỷ lục để trở thành ngôi sao số một tại giải đấu. Đội chủ sân Renato Curi cũng được hưởng lợi từ hào quang rực rỡ của Ravanelli, khi giành vé lên chơi ở Serie C1. Ở đấu trường lớn hơn và khó khăn hơn, Ravanelli vẫn kịp ghi 13 bàn thắng sau 32 lần xỏ giày ra sân. HLV Colautti đã tìm ra được công thức để khiến mành lưới đối thủ rung lên, đó là Angelo Di Livio chuyền bóng, Ravanelli nhận bóng rồi ghi bàn.

Hè 1989, chàng tiền đạo trẻ của Perugia chuyển đến Avellino, đội bóng vừa nhận vé xuống chơi tại Serie B và đang nuôi mộng trở lại Serie A ngay lập tức. Dù nhận được sự kỳ vọng lớn, Ravanelli lại mang đến nỗi thất vọng. Sau 7 trận đấu không ghi được bàn thắng nào, vào tháng 10/1989, Ravanelli bị đẩy xuống Serie C1 và cống hiến cho Casertana theo dạng cho mượn. Ở môi trường quen thuộc, cầu thủ người Perugia dần tìm lại niềm vui. Đến khi mùa giải kết thúc, anh ghi được 12 bàn thắng sau 27 lần ra sân.

Chứng kiến màn trình diễn của Ravanelli, Avellino quyết định giữ anh ở lại để phục vụ kế hoạch của mùa giải 1989/90. Tuy nhiên, anh chỉ được ra sân 2 trận ở Coppa Italia, trước khi bị bán đứt cho Reggiana. Salernitana cũng tìm đến Avellino để thương lượng và sẵn sàng trao cho Ravanelli mức đãi ngộ cao hơn. Song đối với chàng trai 22 tuổi, môi trường phát triển bản thân quan trọng hơn yếu tố tiền bạc. Trong một cuộc trả lời phỏng vấn với La Repubblica, anh thẳng thắn thừa nhận:

“Ở Salerno, họ trải thảm đỏ và rải rất nhiều tiền chỉ để tôi về với đội bóng của họ. Nhưng sau những gì xảy ra ở Avellino và Casertana, tôi muốn đến miền Bắc. Ở đó, tôi có nhiều cơ hội để tiến bộ hơn, bao gồm cả kỹ năng chơi bóng”.

Một quyết định sáng suốt. Cùng với Reggiana, Ravanelli trải qua 2 mùa giải chơi bóng ở đẳng cấp cao. Đặc biệt, ở mùa giải 1990/91, anh ghi 16 bàn thắng, giúp đội bóng vùng Reggio Emilia tiến gần đến tấm vé thăng hạng Serie A lịch sử. Sang mùa giải tiếp theo, anh chỉ có 5 lần điền tên mình lên bảng tỷ số, nhưng chừng đó là đủ để thu hút sự chú ý từ Juventus.

Cũng tại Reggiana, cá tính lớn khiến Ravanelli vướng vào rắc rối đầu tiên trong sự nghiệp. Bên cạnh những kết quả tuyệt vời trên sân cỏ là những sự căng thẳng khi bước vào đường hầm, như chính anh thừa nhận trên tờ La Repubblica:

“Một ngày nọ, Chủ tịch Giampiero Boniperti gọi điện đến nhà tôi. Ông ấy nói rõ ý định đưa tôi đến Juventus để làm phương án dự phòng cho Salvatore Schillaci và Pierluigi Casiraghi. Mâu thuẫn với người hâm mộ Reggiana nảy sinh từ đây. Sau mỗi thất bại của CLB, họ lại nói rằng tôi chỉ nghĩ đến Juventus”.

Huyền thoại “Penna Bianca” ra đời

Ravanelli là một Juventino từ những ngày thơ ấu. Đến mùa hè năm 1992, chàng trai người Perugia đã thực hiện được ước mơ khoác áo Bianconeri. Juventus trả cho Reggiana 3 tỷ lire để hoàn tất thương vụ này. Cũng trong kỳ chuyển nhượng ấy, “Lão phu nhân” đã chi 30 tỷ lire để chiêu mộ Gianluca Vialli từ Sampdoria (bao gồm 22 tỷ lire tiền mặt). David Platt cũng được đưa về thành Turin với giá 13 tỷ lire, Dino Baggio đến từ Inter Milan với giá 6,5 tỷ lire và Andreas Möller cập bến Delle Alpi với giá 3,5 tỷ lire. Sở hữu giá trị chuyển nhượng thấp nhất trong số các tân binh, Ravanelli hiểu rằng vị trí của mình sẽ nằm ở băng ghế dự bị. Song ở tuổi 24, cao 1m88, nặng 84kg và có kỹ năng rê bóng tốt, anh vẫn còn rất nhiều cơ hội để chiếm suất đá chính.

“HLV Giovanni Trapattoni luôn nói với chúng tôi rằng có những người sinh ra để trở thành kiến trúc sư, một số người được chọn để làm nhân viên khảo sát và một số người khác bắt đầu với công việc thợ nề. Chà, tôi nằm trong nhóm thứ ba nhưng luôn tự hào về điều đó”, Ravanelli nhớ lại.

Ngày 6/9/1992, Ravanelli có lần đầu tiên được hít thở bầu không khí Serie A, khi Juventus chạm trán Cagliari. Trận đấu kết thúc với tỷ số hòa 0-0 và Ravanelli vào sân thay Paolo Di Canio trong những phút cuối trận. Trong 2 năm làm học trò của Trapattoni, anh trở thành tiền đạo dự bị hạng sang. Giống như tại Reggiana, thành công đến với Ravanelli ngay trong mùa giải đầu tiên, và sự thất vọng đến vào mùa giải tiếp theo. Ở mùa giải 1992/93, Juventus sớm giành Scudetto, dồn hết năng lượng vào cuộc chiến ở UEFA Cup và cuối cùng đánh bại Borussia Dortmund để được nâng cao chiếc cúp danh giá. Sang mùa giải 1993/94, “Lão phu nhân” nỗ lực bảo vệ ngai vàng Serie A trước sự cạnh tranh quyết liệt của AC Milan. Tuy nhiên, họ phải chấp nhận thất bại, thậm chí trắng tay.

Về ở góc độ cá nhân, Ravanelli ghi được 9 bàn thắng sau 33 lần ra sân ở mùa giải đầu tiên. Anh để lại ấn tượng mạnh về sự khiêm tốn, tự mình nỗ lực trong bóng tối, cố gắng trau dồi kỹ thuật cá nhân, cải thiện khả năng dứt điểm bằng đôi chân, hoàn thiện khả năng kiểm soát bóng và cách di chuyển để tìm khoảng trống. Ngày 7/3/1993, Ravanelli có lần đầu tiên được điền tên vào đội hình xuất phát. Anh ghi 1 bàn thắng đẹp mắt, giúp Juventus đánh bại Napoli 4-3 và bắt đầu ăn mừng bằng cách kéo áo che kín khuôn mặt giống như một người đeo mặt nạ. Sau này, màn ăn mừng ấy đã trở thành thương hiệu của Ravanelli.

Sang mùa giải thứ hai, Casiraghi nói lời chia tay “Lão phu nhân” nên thời lượng thi đấu của cựu tiền đạo Avellino cũng tăng lên. Đáp lại sự tin tưởng của HLV Trapattoni, anh ghi 12 bàn sau 38 trận tính trên mọi đấu trường. Đến một thời điểm, Ravanelli cảm thấy mình không đáng phải ngồi dự bị quá nhiều và đòi hỏi được ra sân thường xuyên hơn. Mong ước của anh đã trở thành hiện thực. Mùa hè năm 1994, Marcello Lippi thay thế Trapattoni dẫn dắt Juventus. Chiến lược gia người Toscana yêu thích sơ đồ 3 tiền đạo và cơ hội dần mở ra với Ravanelli. Anh nhớ lại:

“Sau khi bán Dino Baggio, Juventus không còn một tiền vệ công. Do đó, sơ đồ 3 tiền đạo là một giải pháp tốt. Bộ ba trên hàng công thường là Vialli, tôi Roberto Baggio. Thi thoảng, Alessandro Del Piero cũng góp mặt. Chúng tôi đã quá hiểu nhau. Trong lúc tấn công, chúng tôi trở nên biến ảo. Còn khi đội bóng cần phòng ngự, chúng tôi sẽ là những người đầu tiên làm việc đó”.

Sau khi Baggio chấn thương, Lippi trông cậy rất nhiều vào nguồn năng lượng dồi dào và khả năng di chuyển của Ravanelli. “Gã đầu bạc” chuyển sang đá cánh trái và cần rất nhiều thể lực. Song bằng cách này, kỹ năng chơi bóng của anh được nâng cao. Từ trong bóng tối, Ravanelli bấy giờ mới bước ra ánh sáng và được cả thế giới công nhận về tài năng. Mùa giải 1994/95, anh ra sân 53 lần, ghi 30 bàn thắng trên mọi đấu trường. Tính riêng tại Serie A, anh có 15 lần sút tung mành lưới đối phương sau 33 trận. Còn tại đấu trường UEFA Cup, Ravanelli cũng lập kỷ lục vô tiền khoáng hậu. Vào ngày 27/9/1994, trong cuộc tiếp đón CSKA Sofia, anh trở thành cầu thủ đầu tiên và duy nhất cho đến hiện tại ghi được 5 bàn thắng trong một trận đấu ở cúp châu Âu. Juventus thắng 5-1 ở trận đấu ấy, người hâm mộ bắt đầu nhìn thấy Ravanelli có nét giống huyền thoại Roberto Bettega. Biệt danh “Penna Bianca” (chiếc lông vũ trắng) cũng ra đời từ đây.

Ở một cuộc trả lời phỏng vấn, Ravanelli có dịp hồi tưởng: “Chấn thương của Baggio đã vô tình kích hoạt ngòi nổ cho tôi và Del Piero. Vào thời điểm đó, chúng tôi như quả bom nổ chậm. Những gì tôi làm cho đội bóng không phải lúc nào cũng được công nhận. Điều đó khiến tôi cảm thấy khó chịu và rất sốc. Xin hãy dừng nói về việc tôi chỉ là một người thợ nề, tất cả đã là quá khứ rồi. Khi tôi ghi bàn, ai cũng hếch mũi lên như thể tôi vừa gặp may. Tôi không có ý huyễn hoặc bản thân, nhưng trong lúc tập luyện, tôi không thua kém bất kỳ đồng đội nào”.

Trong số các bàn thắng của Ravanelli tại Serie A 1994/95, nổi bật hơn cả là cú đúp vào lưới Parma, đại kình địch của Juventus trên đường đua Scudetto vào thời điểm ấy. Tại Coppa Italia, các Juventini nhớ nhất màn trình diễn của anh trong trận chung kết lượt về với Parma. Trên sân Ennio Tardini, anh ghi 1 bàn thắng, liên tục gây sóng gió cho đội chủ nhà rồi mang về chiếc cúp quốc gia thứ 9 trong lịch sử đội bóng. Đó được xem là màn trả thù ngọt ngào của “Lão phu nhân” giành cho đội bóng vùng Emilia-Romagna. Trước đó một tháng, Juventus để thua Parma 1-2 và đánh mất chức vô địch UEFA Cup.

Phong độ hủy diệt của Ravanelli khiến HLV Arrigo Sacchi không thể làm ngơ. Cánh cửa lên tuyển Italia của anh đã rộng mở. Trong trận đấu với Estonia tại vòng loại EURO 1996, Ravanelli được ra mắt Azzurri và ngay lập tức ghi bàn thắng đầu tiên cho đội tuyển. Dần dần, những chuyên gia khó tính nhất và cả những người thuộc thế giới đối địch với Juventus cũng phảidành lời khen ngợi cho Ravanelli. Trong một buổi trò chuyện với Umberto Agnelli tại giải Berlusconi Trophy vào tháng 8/1995, Chủ tịch Silvio Berlusconi của AC Milan không tiếc lời ca tụng chàng tiền đạo người Perugia:

“Cho đến hiện tại, tôi không thể ngừng bày tỏ sự ngưỡng mộ với Ravanelli. Cậu ấy giống như một Alfredo di Stefano mới. Ravanelli có thể không giỏi về kỹ thuật cá nhân. Song giống như huyền thoại vĩ đại người Argentina, cậu ấy có thể chơi ở mọi vị trí. Cậu ấy là một cầu thủ tấn công, thường xuyên gây sức ép cho đối thủ. Nhưng khi cần, cậu ấy cũng có thể trở thành bức tường vững chắc ở hàng phòng ngự”.

Sang mùa giải thứ hai dưới thời HLV Lippi, số bàn thắng của Ravanelli giảm xuống chỉ còn 17 (bao gồm 12 bàn tại Serie A và 4 bàn tại Champions League). Tuy nhiên, anh lại được đón nhận nhiều cột mốc đáng nhớ. Khi Vialli vắng mặt, Ravanelli được đeo băng đội trưởng Juventus, thậm chí là ở những cầu trường lớn như Santiago Bernabeu. Đến cuối năm 1995, anh đứng thứ 12 trong danh sách bầu chọn Quả bóng vàng.

Trong số những lần điền tên mình lên bảng tỷ số ở mùa giải 1995/96, khoảnh khắc đáng nhớ nhất của Ravanelli đến ở trận chung kết Champions League với Ajax Amsterdam tại thành Roma vào ngày 22/5/1995. Phút 12, tận dụng sai lầm của Frank de Boer, Ravanelli lao đến, cướp bóng trong chân Edwin Van der Sar rồi dứt điểm vào lưới đối thủ. Sau đó, Jari Litmanen gỡ hòa cho đội bóng thủ đô Hà Lan. Trận đấu cần đến loạt penalty cân não để phân định thắng bại. Cuối cùng, Juventus trở thành nhà vô địch. Năm 2017, trong buổi trò chuyện với Il Posticipo, “Gã đầu bạc” kể lại:

“Tôi quan sát thấy Frank de Boer thường chủ quan, nhiều lần thể hiện cái tôi đối với thủ môn. Khi quả bóng xuất hiện trong vòng cấm, tôi dùng chân trái đẩy bóng về phía trước rồi dứt điểm bằng chân phải. Góc sút rất hẹp. Sony Silooy cố gắng cứu thua nhưng không thành công. Một trận đấu tuyệt vời đến phi thường, một chức vô địch mà tôi không bao giờ quên. Khi nghĩ lại về khoảnh khắc đó, tôi vẫn cảm thấy nghẹn ngào trong cổ họng”.

Sau buổi tối tại sân Olimpico, Ravanelli hoàn tất cú đúp danh hiệu cùng Juventus. Vài tháng trước đó, anh đưa “Lão phu nhân” đến với danh hiệu Supercoppa Italiana. Tuy nhiên, Ravanelli không thể ngờ rằng trận đấu với Ajax Amsterdam cũng là lần cuối cùng anh khoác áo Juventus.

Lời chia tay đau đớn

Mùa hè năm 1996, Ravanelli cùng tuyển Italia lên đường sang Anh dự vòng chung kết EURO. Sau khi trở về, anh phải đau đớn nói lời chia tay Juventus. “Lão phu nhân” mạnh tay cải tổ đội hình. Ravanelli được họ cho rằng đã chạm ngưỡng cao nhất trong sự nghiệp và buộc phải ra đi, để lại 160 lần ra sân và 68 bàn thắng cho Bianconeri.

Trên thực tế, dấu hiệu của một mối quan hệ rạn nứt đã đến ngay trong buổi tối huyền diệu tại Roma. Sang hiệp hai, “Penna Bianca” bị rút ra nghỉ, nhường vị trí cho Michele Padovano. Ravanelli không hài lòng với quyết định này và tỏ ra tức giận với HLV Lippi, dù anh thực sự gặp vấn đề về sức khỏe. Tất nhiên, vị chiến lược gia người Viareggio không chấp nhận thái độ của cậu học trò. Ông thẳng thắn nói lời cảnh báo sau trận đấu:

“Tôi tôn trọng Ravanelli, coi cậu ấy là đội phó nên tôi phải nói với cậu ấy rằng đã đến lúc dừng lại. Tôi hiểu khát khao thi đấu của Ravanelli, nhưng thái độ như vậy là thiếu tôn trọng người đồng đội vừa vào sân”.

Quyết định bán “Gã đầu bạc” được đưa ra ngay sau chiến tích ngọt ngào tại trời Âu. Tiền đạo người Perugia đã nghe phong phanh, nhưng tỏ vẻ hoài nghi cho đến khi mọi chuyện trở thành sự thật:

“Tất cả diễn ra quá bất ngờ. Ngay sau trận chung kết, Juventus đã quyết định bán tôi. Thật không thể tin được. Đối với tôi, đó là một nhát dao đâm vào tim. Tôi cảm thấy mình bị phản bội. Với những gì đã cống hiến, tôi xứng đáng được nhận lại nhiều hơn. Tôi thậm chí đã thấy tương lai của mình sẽ gắn chặt với Juventus”.

Middlesbrough ngỏ lời và thương vụ chuyển nhượng nhanh chóng được hoàn tất. Nỗi đau được xua tan, Ravanelli không cần nhiều thời gian để hòa nhập với môi trường bóng đá mới. Nhờ sự chỉ dẫn của Bryan Robson trên băng ghế huấn luyện và Juninho Paulista trên sân, Ravanelli cảm thấy rất thoải mái. Trong trận ra mắt Premier League, anh lập cú hat-trick, giúp Middlesbrough đánh bại Liverpool. Tờ The Sun nhận định đó là lời chào hoàn hảo nhất của một tân binh dành cho giải VĐQG xứ sở sương mù.

Tại sân Riverside, Ravanelli trải qua một mùa giải giàu cảm xúc. Anh ghi 31 bàn thắng sau 48 lần ra sân, thành tích tốt nhất trong sự nghiệp. Người hâm mộ Middlesbrough đặt cho anh biệt danh mới: Cáo trắng. Ở giải thưởng Quả bóng vàng 1996, Ravanelli cán đích thứ 16. Cùng với Ravanelli, Boro tiến vào trận chung kết FA Cup và League Cup lần đầu tiên trong lịch sử. Đáng tiếc, họ lần lượt thất bại trước Chelsea và Leicester City. Tại Premier League, Middlesbrough lại phải đón nhận bi kịch. Ngày 21/12/1996, HLV Bryan Robson xin hoãn trận đấu với Blackburn Rovers do các cầu thủ gặp vấn đề về sức khỏe và Boro không có đủ nhân sự để điền vào đội hình. Hiệp hội bóng đá Anh không chấp nhận yêu cầu này và quyết định trừ 3 điểm đối với đội bóng của Ravanelli. Trong phần còn lại của mùa giải, Middlesbrough cố gắng vẫy vùng nhưng không phải thoát khỏi cánh cửa xuống hạng.

Trải nghiệm ngắn ngủi đầu tiên của Ravanelli trên đất Anh cũng kết thúc ở đây. Hè 1997, “Gã đầu bạc” chuyển đến Olympique Marseille với giá 15,5 tỷ lire. Mục tiêu của anh là thi đấu thật tốt để có suất cùng tuyển Italia dự vòng chung kết World Cup trên đất Pháp. Tuy vậy, đây lại là cuộc hành trình đầy sóng gió. Người hâm mộ tại đất nước hình lục lăng nhìn Ravanelli với ánh mắt đầy định kiến. Đỉnh điểm của sự căng thẳng đến vào ngày 9/11/1997, khi Marseille làm khách tại sân Công viên các hoàng tử. Ravanelli mang về quả phạt đền, giúp đội bóng của mình giành thắng lợi 2-1 trước PSG. Song người hâm mộ đội chủ nhà cho rằng anh đã giả vờ ngã. Cho đến tận bây giờ, Ravanelli vẫn khẳng định mình trong sạch:

“Đối với tôi, đó là quả phạt đền chính xác. Tôi không ngã giả vờ, hậu vệ của đối thủ đã chạm vào chân tôi. Trong suốt sự nghiệp, tôi chưa bao giờ là kẻ lừa dối”.

Ravanelli chơi bóng tại Pháp trong hơn 2 năm, cố gắng thay đổi suy nghĩ của người hâm mộ bóng đá Pháp bằng cách ghi 31 bàn thắng sau 84 lần ra sân. Ở mùa giải 1998/99, Marseille tiến rất gần đến chức vô địch Ligue I và chỉ kém đội đầu bảng Bordeaux đúng 1 điểm. Cũng ở mùa giải ấy, đội chủ sân Velodrome tiến vào trận chung kết UEFA Cup, trước khi gục ngã trước Parma. Ravanelli không tham dự màn thư hùng tại sân Luzhniki vì tấm thẻ đỏ ở trận bán kết với Bologna.

Vết gợn của Ravanelli trong giai đoạn này lại mang tên World Cup 1998. Ban đầu, HLV Cesare Maldini điền tên “Gã đầu bạc” vào danh sách hành quân đến Pháp. Tuy nhiên sau đó, anh phải rút lui do mắc bệnh viêm phế quản. Suất của Ravanelli được trao cho Enrico Chiesa và sự nghiệp quốc tế của tiền đạo người Perugia cũng kết thúc ở đây, với 8 bàn thắng sau 22 lần ra sân.

Buổi hoàng hôn tại quê nhà

Mùa giải 1999/2000, sau sự khởi đầu đầy thất vọng cùng Marseille, Ravanelli quyết định trở về Italia. Anh được Lazio mua lại với giá 1,5 tỷ lire và mọi chuyện hoàn tất trước khi bước sang năm mới. Đối với Ravanelli, thương vụ này mang đến nhiều may mắn. Cuối mùa giải, anh có lần thứ hai giành cú đúp danh hiệu, khi Lazio giành Scudetto và Coppa Italia dưới sự chỉ huy của HLV Sven-Goran Eriksson.

Mặc dù vậy, ở góc độ cá nhân, Ravanelli bắt đầu sa sút. Trong thời gian chơi bóng tại thủ đô, anh thi đấu 42 trận nhưng chỉ ghi được 10 bàn. Ở mùa giải 2000/01, anh ra sân 21 trận nhưng chủ yếu là từ băng ghế dự bị. Tuy nhiên, Ravanelli vẫn kịp giành thêm danh hiệu Supercoppa Italiana. Đây cũng là chiếc cúp cuối cùng trong sự nghiệp chói sáng của anh.

Ở tuổi 33, Ravanelli chia tay Lazio sau khi kết thúc hợp đồng. Anh trở lại xứ sở sương mù để gia nhập Derby County. Tại đây, Ravanelli có một màn trình diễn ấn tượng, ghi 11 bàn sau 34 lần ra sân và gợi nhớ hình ảnh hào quang rực rỡ trong quá khứ. Đáng tiếc, sự nỗ lực của anh không thể giúp Derby County thoát khỏi cảnh xuống chơi ở Championship. Ravanelli quyết định gắn bó với nước Anh thêm 6 tháng nữa, ghi 5 bàn sau 19 trận rồi bay sang Scotland để cập bến Dundee United. Thế nhưng, trải nghiệm này không mang đến may mắn cho anh. Sau 6 lần ra sân, anh ghi được 3 bàn thắng, nhưng cả ba đều đến trong một trận đấu.

Chấn thương lưng đã ngăn cản Ravanelli đóng góp nhiều hơn cho Dundee United. Đến tháng 1/2004, anh trở lại Perugia để hoàn thành ước nguyện của cha, người đã qua đời vài tháng trước đó. Với 6 bàn thắng sau 18 lần ra sân ở Serie A, anh đã vực dậy tập thể đang tuyệt vọng do Serse Cosmi dẫn dắt. Perugia từng bước ngoi lên, giành vé tham dự trận play-off với đại diện của Serie B – Fiorentina. Dẫu vậy, đội quân áo đỏ trắng của Chủ tịch Luciano Gaucci đã bị đánh bại. Ravanelli phải cùng Perugia cầm tấm vé xuống hạng.

Tại Serie B, Ravanelli dành chút năng lượng cuối cùng trong cuộc đời cầu thủ để giúp Perugia thăng hạng. 3 bàn thắng sau 24 lần ra sân của anh đã đưa Renato Curi đến vị trí thứ ba chung cuộc, có cùng điểm số với Empoli và Torino. Tuy nhiên, giấc mơ trở lại Serie A của toàn đội đã bị dập tắt sau thất bại ở loạt trận play-off với Torino. Cuối cùng, Perugia tuyên bố phá sản và “Gã đầu bạc” quyết định treo giày ở tuổi 36.

Trải nghiệm thất vọng trên băng ghế huấn luyện

Sau khi giải nghệ, Ravanelli đảm nhiệm vai trò bình luận viên trong vài năm rồi chuyển sang công tác huấn luyện. Anh bắt đầu chương mới trong cuộc đời với cương vị Giám đốc kỹ thuật của học viện Perugia, sau đó lấy được chứng chỉ hành nghề huấn luyện ở Coverciano vào tháng 6/2008.

Thời hậu Calciopoli, Juventus đã nhớ đến Ravanelli và mời ông gia nhập huấn luyện viên đội Esordienti (U13) và Giovanissimi (U15). Đến năm 2013, “Gã đầu bạc” chia tay “Lão phu nhân” để chuyển sang dẫn dắt Ajaccio. Đội bóng vùng Corse khởi đầu ấn tượng ở Ligue I nhưng sớm rơi vào khủng hoảng. Trải nghiệm đầu tiên trên cương vị HLV của Ravanelli kết thúc vào ngày 2/11/2013, thời điểm ông phải nhận trát sa thải.

Tháng 6/2018, Ravanelli thử sức với công tác huấn luyện thêm một lần nữa, khi nhận lời dẫn dắt Arsenal Kiev – đội bóng mới giành vé thăng hạng ở Ukraine. Dù rất hăm hở với dự án mới, anh không thể giúp Arsenal Kiev tránh khỏi những kết quả tiêu cực. Mọi chuyện càng trở nên trầm trọng hơn do tình hình tài chính khó khăn của CLB. Cuối cùng, đội bóng thủ đô Ukraine rơi xuống đáy bảng xếp hạng. Ravanelli liên tục than phiền về những vấn đề đang tồn tại ở Arsenal Kiev, rồi quyết định nộp đơn từ chức chỉ sau 3 tháng.

5 năm kể từ ngày rời Ukraine, Ravanelli chưa dẫn dắt thêm bất kỳ đội bóng nào. Anh dành thời gian nghỉ ngơi và thi thoảng tham gia các sự kiện từ thiện cùng cựu cầu thủ Juventus. Đối với các Juventini, Ravanelli vẫn để lại ấn tượng sâu đậm. Còn đối với “Gã đầu bạc”, Juventus mang đến cho anh nhiều kỷ niệm đẹp và cả sự tiếc nuối. Chính Ravanelli từng thừa nhận trong một cuộc trả lời phỏng vấn:

“Tôi xin lỗi. Lẽ ra, tôi nên ở lại và trở thành biểu tượng của Juventus. Tôi là đội phó, hỗ trợ cho đội trưởng Vialli. Tôi cũng có thể trở thành đội trưởng. Đó là một sai lầm của tôi, nhưng tất cả đã là quá khứ”.

(Lược dịch từ bài “Fabrizio Ravanelli: dalla gavetta a stella internazionale, il mito di ‘Penna Bianca'” trên trang Goal).